201504094501

Rozdział 8. Różnorodność strunowców

W skórze właściwej występują brodawki, które, wnikając do naskórka, wzmacniają połączenie obu warstw. Znajdują się w niej również liczne gruczoły będące wytworami naskórka. Gruczoły łojowe występują na prawie całym ciele, głównie w pobliżu włosów. Ich wydzielina — łój - służy do natłuszczania skóry i włosów. Gruczoły potowe odgrywają ważną rolę w utrzymywaniu stałej temperatury ciała. Uczestniczą też w wydalaniu i osmoregulacji. Gruczoły zapachowe tworzą skupienia w różnych rejonach ciała, m.in. w okolicy odbytu lub pachwin. Ich wydzielina służy do znakowania terytorium, ma także znaczenie podczas wyboru partnera do rozrodu. U niektórych ssaków, np. u skunksa, pełni funkcję obronną. Gruczoły mleczne są przekształconymi gruczołami potowymi. Ich wydzielina — mleko — zawiera wszystkie składniki niezbędne do rozwoju młodych osobników. U stekowców gruczoły mleczne są rozproszone po brzusznej stronie ciała, w rejonach określanych jako pola gruczołowe (młode zlizują mleko bezpośrednio z sierści samicy). Pozostałe ssaki mają gruczoły mleczne zlokalizowane w skupiskach. Gruczoły mają ujście w brodawkach sutkowych. Samice mają z reguły 1-6 par sutków.

Pod skórą znajduje się warstwa tkanki tłuszczowej. Jest ona szczególnie gruba u ssaków

0    zredukowanym owłosieniu (np. słoni czy waleni) oraz zapadających w stan hibernacji (np. niedźwiedzi). Warstwa ta nie tylko chroni przed utratą ciepła, ale również zabezpiecza przed urazami mechanicznymi i stanowi rezerwę energetyczną organizmu.

■ Układ szkieletowy Szkielet ssaków wykazuje duży stopień skostnienia. Czaszka jest zbudowana według podobnego jak u gadów planu, zmniejsza się jedynie liczba tworzących ją kości. U dorosłych ssaków kości mózgoczaszki są połączone ze sobą szwami (nieruchomymi połączeniami) i tworzą jednolitą puszkę. U osobników młodych, ze względu na rozwój mózgowia, kości te są połączone elastycznymi pasmami tkanki łącznej.

W trzewioczaszce znajduje się żuchwa, którą stanowi jedna kość (u gadów dwie) połączona stawowo z kością skroniową, oraz trzy kosteczki słuchowe: strzemiączko, młoteczek

1    kowadełko.

Czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych. Odcinek szyjny jest zbudowany z siedmiu kręgów

czaszka

kręgi

szyjne

kręgi kręgi lędźwiowe krzyżowe

miednica

kość promieniowa kość łokciowa kości nadgarstka kości śródręcza kości palców

kość ramienna

kości kości palców stępu

kręgi ogonowe

kość udowa

Szkielet ssaka.