26 27

trze zostaje sprężone przez napięcie mięśni tułowia i naciska na zamkniętą głośnię. Podwyższone ciśnienie wewnątrz klatki piersiowej powoduje znaczne zaburzenie żylnego krążenia krwi z peryferii ciała do serca. Może wtedy dojść do spadku pojemności minutowej serca, czego skutkiem bywa zapaść serca.

W praktyce szkoły pleców zatrzymanie oddechu występuje często w czasie ćwiczeń wzmacniających i rozciągających, przy dużym obciążeniu. Dlatego od samego początku kursu szkoły pleców stosuje się w formie zabawy ćwiczenia oddechowe, powodujące spłycenie oddechu pomimo dużego obciążenia przy ćwiczeniach wzmacniających. Prowadzenie gimnastyki w domu powinno być poprzedzone wcześniejszą nauką samokontroli, tak by nie zatrzymywać oddechu. Dotyczy to również osób uprawiających sport w wolnym czasie.

Co pomaga w nauce oddychania:

•    Rytm oddychania ma strukturę trójfazową: wdech — przerwa — wydech. Przejście z wdechu do wydechu odbywa się z reguły płynnie i miękko. To, jak istotna dla dobrego samopoczucia jest przerwa w oddychaniu zauważamy natychmiast, gdy zostanie skrócona, na przykład podczas stresu. Nie można wpłynąć świadomie na naturalny czas przerwy w oddychaniu. Jednak podczas stresu, kiedy głębokość i częstotliwość oddechu zmienia się natychmiast, można spróbować odzyskać naturalny rytm oddychania stosując ćwiczenia rozluźniające. Podstawą będzie tu z pewnością świadome odczuwanie własnego rytmu oddechowego w różnych sytuacjach codziennych, w stanie odpoczynku, podczas biegania, czy w stanie stresu.

•    Wzrastająca aktywność fizyczna oddziałuje mimowolnie na częstotliwość i głębokość oddechu. Przy uprawianiu różnych rodzajów sportu konieczne jest jednak świadome dopasowanie rytmu oddechowego do rytmu ruchu, na przykład w czasie pływania. Podczas ćwiczeń gimnastycznych rytm oddechowy jest najczęściej w pełni płynnie koordynowany. Dla biegaczy zalecane jest często zastosowanie określonego rytmu oddechowego (trzv kroki wdech — trzy kroki wydech). Jednak nieświadomie przebiegający proces oddechowy nie powinien być ograniczany przez świadome oddychanie „na rozkaz". Wydech trwa dłużej niż wdech, więc podany rytm oddechowy spowodować może płytkie oddychanie. Wymiana powietrza w płucach jest wówczas niepełna. Następuje szybkie zmęczenie, zatrzymanie oddechu, przyspieszony puls i twarz robi się czerwona. Podczas joggingu musimy świadomie zwrócić uwagę na wydech, aby płuca były w pełni opróżniane i samoistnie wypełniane. A zatem znajdźcie swój własny rytm oddychania!

• Normalny oddech, w którym przestrzeń klatki piersiowej rozszerza się przez przesunięcie przepony w dół, powoduje rozluźnienie przestrzeni brzusznej. Skrócone i napięte mięśnie brzucha działają tutaj ograniczająco.

Nauka zauważania i odczucia własnego ciała

Świadome odczuwanie polega na zauważaniu przestrzeni, czasu i stanów napięć własnego ciała w spoczynku oraz w ruchu. Mierniki czucia (proprioreceptory) znajdują się w mięśniach, ścięgnach, więzadłach i stawach oraz w obrębie organów utrzymujących równowagę. Przekazują nam informacje o stanach napięć mięśni i przestrzennym położeniu poszczególnych części ciała względem siebie

Większość z nas utraciła świadomość własnego ciała, o czym łatwo przekonać się przy okazji wykonywania jakiegoś ruchu. Mamy zaburzony stosunek do własnego ciała, błędnie interpretujemy sygnały fizyczne i nie umiemy rozpoznawać nieekonomicznych i błędnie wykonywanych elementów ruchu.

Celem szkolenia ciała jest umiejętność świadomego wsłuchania się we własne ciało, odczuwanie funkcjonalnych procesów zachodzących w organizmie, a przez to umożliwienie nowych, intensywniejszych doświadczeń z własnym ciałem. Odczucie, rozpoznanie i

27