2a

8. Ocena tolerancji wysiłku w geriatrii. Test I.Astrand. LK

Uzyskanie obiektywnego pomiaru wydolności fizycznej u osób starszych wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Wynikają one nie tylko z racji wieku, ale także z nakładających się zmian chorobowych wpływających na graniczne wartości wskaźników fizjologicznych determinujących wydolność fizyczną.

W ocenie pacjentów największą trudność stanowi dobór obciążeń, które angażują w dużym stopniu układ krążenia i oddychania przy jednoczesnym udziale znacznych grup mięśniowych, co z kolei jest warunkiem zastosowania wysiłku o charakterze ogólnym (ponad 30% masy mięśniowej). Z prostych prób wydolności nie wymagających kosztownego oprzyrządowania, doskonale sprawdza się harwardzka próba stopnia. Jest to próba o obciążeniu wysiłkiem zbliżonym do maksymalnego i nie nadaje się do badania osób starszych. Z tego powodu I.Astrand w oparciu o prace P.Astranda zaproponowała modyfikację próby stopnia.

Punktem wyjścia były spostrzeżenia P.Astranda, że u osób młodych praca o intensywności 50% maksymalnego pułapu tlenowego przebiega z częstością tętna rzędu 130 - 135 uderzeń serca na minutę. I.Astrand określiła zbliżony zakres pracy przez obniżenie wysokości stopnia i częstotliwości wejść, w zależności od płci i wieku badanych. Analiza wyników oparta jest o pomiary częstości tętna podczas wysiłku oraz w 1,5 min. Po jego zakończeniu.

Metodyka próby:

Do próby używa się stopnia o wysokości 40 cm dla mężczyzn i 33 cm dla kobiet bez względu na wysokość ciała. Zasada wchodzenia i schodzenia ze stopnia jest czterotaktowa, czyli identyczna jak w teście harwardzkim. Częstotliwość wchodzenia wynosi 22,5 razy na min. Liczba wejść i zejść ze stopnia jest kierowana metronomem ustawionym na 90 taktów. Czas pracy ustalony jest na 5 min., co daje obciążenie równe iloczynowi masy ciała badanego, wysokości stopnia i 112,5 wejść wyrażone w kgm.

Pomiary HR należy rejestrować w spoczynku przed rozpoczęciem próby, po ustaleniu równowagi czynnościowej (zwykle ok. 3-4 min pracy) oraz po 1-1,5 min po zakończeniu próby. Podczas tak zaprogramowanego wysiłku fizycznego częstość tętna osiąga wartość 120-140 ud./min., a w okresie restytucji (3 pomiar) spada do 70-90/ min..

Wolniejsza HR w każdej z faz próby świadczy o bardziej wydolnym i sprawniejszym czynnościowo układzie krążeniowo-oddechowym badanej osoby. Wszelkie inne reakcje na zastosowany wysiłek należy poddać indywidualnej analizie a pacjentów objąć opieką lekarską.

U pacjentów powyżej 45 roku życia, w celu realizacji założeń testu, wskazane jest obniżenie wysokości stopnia do 27 cm dla mężczyzn i 22 cm dla kobiet. Przy zaburzeniach równowagi lub złej koordynacji ruchowej i mniejszej sprawności fizycznej można zastosować poprzeczkę (drabinka gimnastyczna) umieszczoną przed badanym na wysokości jego ramion lub nieco poniżej. Uchwyt ten ujęty rękami ma służyć wyłącznie do utrzymywania równowagi bez podciągania się lub opierania na nim.

Dalsza modyfikacja tej próby polega na jednorazowej ocenie częstości tętna w fazie 1-1,5 min. po zakończeniu wysiłku.

Zadanie.

Wykonać próbę stopnia wg. I.Astrand.

24