2tom086

4. TRANSFORMATORY 174

4.4.3. Sprawność

Sprawność t; jest stosunkiem mocy czynnej P₂ oddawanej przez przetwornik energii (transformator) do mocy czynnej pobieranej P_v Obie moce różnią się o sumę strat jałowych i obciążeniowych. Sprawność transformatora oblicza się z zależności

P₂    mU₂I₂cos<p₂

ⁿ = ^7 ⁼ mU₂l₂ cos<p₂ + A P₀ + AP_k(l ₂/1_2N)²    (4'²⁵⁾

w której AP_k jest wyrażone wzorem (4.24).

Maksymalna sprawność ą_max występuje przy prądzie

/ = /

N

(4.26)

niezależnie od wartości współczynnika mocy cosę>₂. Iloraz APJAP,, jest ważną cechą transformatora; w transformatorach rozdzielczych powinien wynosić 4-^6, w blokowych 2.5 -r~ 3.

Sprawność maksymalną wyznacza się wg wzoru

(4.27)

mU ₂ /₂cosę>₂ mU₂I₂cos(p₂ + 2AP₀

przy czym I₂ jest obliczone wg wzoru (4.26).

Tablica 4.4. Powszechnie stosowane układy połączeń uzwojeń transformatorów i ich symbole

4.5. Połączenia i układy połączeń uzwojeń transformatorów

Połączenie uzwojeń fazowych transformatora trójfazowego w gwiazdę, trójkąt lub zygzak oznacza się odpowiednio literami Y, D lub Z (uzwojenie górnego napięcia) oraz y, d lub z (uzwojenie średniego lub dolnego napięcia), uzwojenia z wyprowadzonym punktem gwiazdowym — literami YN lub yn oraz ZN lub zn, uzwojenia transformatorów jednofazowych — literami I oraz i.

Uzwojenie autotransformatora o wyższym napięciu znamionowym oznacza się tak, jak uzwojenie transformatora o nie połączonych galwanicznie uzwojeniach, zaś uzwojenie o niższym napięciu znamionowym — literą a, np. YNa.

Symbol układu połączeń, czyli tzw. grupy połączeń, tworzy się podając symbol literowy uzwojenia górnego napięcia, a następnie — w kolejności malejących napięć znamiono-wych — symbole pozostałych uzwojeń i odpowiadające im kąty godzinowe, np. YNdl 1, Yzn5, Dyn5, YNaOdll, YNaOynO, liO, laOiO.

Kąt przesunięcia (w godzinach) otrzymuje się, przyjmując fazor górnego napięcia za wskazówkę minutową ustawioną na godzinę 12, a odpowiedni fazor dolnego lub średniego napięcia — za wskazówkę godzinową.

Powszechnie stosowane układy połączeń uzwojeń transformatorów podano w tabl. 4.4.