2tom110

5. MASZYNY ELEKTRYCZNE 222

Pierwsza cyfra podaje oznaczenie grupy konstrukcyjnej:

1    — maszyny na łapach z łożyskami w tarczach łożyskowych;

2    — maszyny kołnierzowe na łapach z łożyskami w tarczach łożyskowych;

3    — maszyny kołnierzowe bez łap z łożyskami w tarczach łożyskowych;

4    — maszyny z kołnierzem na kadłubie i łożyskami w tarczach łożyskowych;

5    — maszyny bez własnych łożysk;

6    — maszyny z łożyskami w tarczy i stojaku łożyskowym;

7    — maszyny z łożyskami wyłącznie w stojakach łożyskowych;

8    — maszyny do pracy pionowej nie ujęte w punktach 1...4;

9    — maszyny o specjalnym rozwiązaniu.

Drugacyfra oznacza rozwiązanie konstrukcyjne, trzecia — położenie robocze (patrz norma PN-88/E-06707).

Czwarta cyfra oznacza kształt i liczbę czopów końcowych wału:

0    — bez występującego końca wału;

1    — jeden walcowy koniec wału;

2    — dwa walcowe końce wału;

3    — jeden stożkowy koniec wału;

4    — dwa stożkowe końce wału;

5    — jeden kołnierzowy koniec wału;

6    — dwa kołnierzowe końce wału;

7    — kołnierzowy koniec wału po stronie napędowej i walcowy po stronie przeciwnej;

8    — cyfra rezerwowa;

9    — wszystkie inne rodzaje zakończeń walu.

Na rysunku 5.1 przedstawiono podstawowe formy wykonania maszyn elektrycznych i podano ich oznaczenia wg normy PN-88/E-06707.

5.1.5. Układy chłodzenia maszyn elektrycznych

Chłodzenie maszyn elektrycznych jest stosowane w celu utrzymania nagrzewania się maszyny na takim poziomie, aby nie zostały przekroczone dopuszczalne przyrosty temperatur (p.5.1.6.). Do chłodzenia maszyn elektrycznych mogą być stosowane następujące rodzaje czynnika chłodzącego: powietrze — A, freon — F, wodór — H, azot — N, dwutlenek węgla — C, woda — W, olej — U.

Rozróżnia się dwa czynniki chłodzące:

—    czynnik pierwotny (gaz lub ciecz), który mając niższą temperaturę niż chłodzone części maszyny, przejmuje od nich ciepło;

—    czynnik wtórny (gaz lub ciecz), który ma niższą temperaturę niż pierwotny czynnik chłodzący i przejmuje od niego ciepło za pośrednictwem wymiennika ciepła (chłodnicy).

Chłodzenie maszyny może być stosowane:

—    w obiegu otwartym, w którym czynnik chłodzący jest pobierany z otoczenia maszyny, chłodzi maszynę i jest oddawany do otoczenia;

—    w obiegu zamkniętym, gdzie pierwotny czynnik chłodzący krąży pomiędzy maszyną i chłodnicą, w której przekazuje ciepło czynnikowi wtórnemu.

Sposoby chłodzenia maszyn elektrycznych są ustalane i oznaczane w zależności od:

—    sposobu obiegu czynnika chłodzącego (tabl. 5.8);

—    sposobu wprawiania w ruch czynnika chłodzącego (tabl. 5.9).

Sposób chłodzenia jest oznaczony symbolem IC (ang. International Cooling) oraz literą określającą rodzaj czynnika chłodzącego, a następnie jedną lub dwoma parami cyfr. Pierwsza para cyfr, wg normy PN-IEC 34-6c:1994, dotyczy pierwotnego czynnika

Tablica 5.8. Oznaczenia »g PN-IEC 34-6:1994

układów chłodzenia, pierwsza cyfra oznaczenia sposobu chłodzenia

Symbol

Szkic

Opis

czynnik chłodzący pobierany i oddawany do otoczenia; obieg swobodny otwarty

i —

(F=l

czynnik chłodzący pobierany przez przewód ze środowiska obcego odprowadzany bezpośrednio do otoczenia; obieg z przewodem lub kanałem wlotowym

-E-

t|rn)r

czynnik chłodzący pobierany z otoczenia i doprowadzany przewodami do środowiska obcego; obieg z przewodem lub kanałem wylotowym

czynnik chłodzący pobierany ze środowiska obcego i doprowadzany przewodem do środowiska obcego (obieg otwarty); obieg z przewodem lub kanałem wlotowym i wylotowym

-mi

czynnik chłodzący pierwotny w obiegu zamkniętym maszyny oddaje ciepło przez powierzchnię obudowy maszyny (łącznie z rdzeniem stojana i innymi częściami przewodzącymi ciepło) wtórnemu czynnikowi chłodzącemu, którym jest środowisko otaczające maszynę. Powierzchnia maszyny może być gładka lub użebrowana, z zewnętrzną lub bez zewnętrznej osłony w celu zwiększenia efektywności chłodzenia; chłodzenie przez powierzchnię obudowy

czynnik chłodzący pierwotny w obiegu zamkniętym przez wbudowany wymiennik ciepła, stanowiący integralną część maszyny, oddaje ciepło wtórnemu czynnikowi chłodzącemu, którym jest środowisko otaczające maszynę; wymiennik ciepła wbudowany (z wykorzystaniem środowiska otaczającego) czynnik chłodzący pierwotny w obiegu zamkniętym przez wymiennik ciepła umieszczony bezpośrednio na maszynie oddaje ciepło wtórnemu czynnikowi, którym jest środowisko otaczające maszynę; wymiennik ciepła nabudowany (z wykorzystaniem środowiska otaczającego) czynnik chłodzący pierwotny w obiegu zamkniętym przez wbudowany wymiennik ciepła, stanowiący integralną część maszyny, oddaje ciepło wtórnemu czynnikowi chłodzącemu, którym jest środowisko obce; wymiennik ciepła w^rbudowany z wykorzystaniem środowiska obcego czynnik chłodzący pierwotny w obiegu zamkniętym przez wymiennik ciepła, umieszczony bezpośrednio na maszynie, oddaje ciepło wtórnemu czynnikowi chłodzącemu, którym jest środowisko obce; wymiennik ciepła wbudowany z wykorzystaniem środowiska obcego czynnik chłodzący pierwotny w obiegu zamkniętym przez niezależny od maszyny wymiennik ciepła oddaje ciepło wtórnemu czynnikowi chłodzącemu, którym jest albo środowisko otaczające, albo środowisko obce; wymiennik ciepła zamontowany oddzielnie z wykorzystaniem środowiska obcego