2tom224

5. MASZYNY ELEKTRYCZNE 450

5.7.9. Próba izolacji uzwojeń

Zasady przeprowadzania prób izolacji uzw^rojeń maszyn elektrycznych są podane w normie PN-88/E-06701. Szczególne wymagania związane z próbami izolacji uzwojeń są również podane w niektórych przepisach eksploatacji, przy czym np. w przepisach dotyczących eksploatacji elektrycznych urządzeń napędowych, użyte jest określenie „próba napięciowa”, a nie „próba izolacji”. Sposób przeprowadzania prób omówiono w p. 5.1.7.

W zarządzeniu w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji elektrycznych urządzeń napędowych podano, że przyjęcie do eksploatacji urządzenia napędowego nowego, przebudowanego lub po remoncie może nastąpić m.in. po stwierdzeniu, że wynik próby napięciowej uzwojeń silników T i II grupy oraz współpracujących z nimi maszyn jest pozytywny. Próba napięciowa uzwojeń polega na doprowadzeniu do badanego uzwojenia, w czasie 1 min, napięcia przemiennego o wartości równej 75% wartości napięcia probierczego podczas próby wykonanej w zakładzie wytwórczym lub remontowym. Wynik próby uznaje się za pozytywny, jeśli badane uzwojenie nic uszkodzi się, a wartość rezystancji izolacji zmierzonej bezpośrednio po próbie nie będzie mniejsza od 0,8 wartości rezystancji otrzymanej z pomiaru przed próbą napięciową.

5.7.10. Suszenie izolacji uzwojeń maszyn elektrycznych

Maszyny elektryczne mogą być użytkowane tylko wtedy, kiedy rezystancja izolacji uzwojeń jest większa od wartości uznanej w przepisach za minimalną. Mała wartość rezystancji, a szczególnie mała wartość stosunku rezystancji zmierzonej po 60 s do rezystancji zmierzonej po 15 s, świadczy o zawilgoceniu izolacji. Rezystancja izolaqi zwiększa się po wysuszeniu maszyny.

Maszyny elektryczne, a przede wszystkim izolację ich uzwojeń, można suszyć przez nagrzewanie: zewnętrzne, prądem z obcego źródła, prądem zwarcia, na skutek strat mocy w stali lub w kadłubie (obudowie) oraz strat wentylacyjnych, podczas pracy przy obniżonym napięciu lub podczas pracy przy ograniczonym obciążeniu.

Suszenie zewnętrzne może polegać na skierowaniu na maszynę strumienia gorącego powietrza lub na umieszczeniu maszyny w nagrzanym pomieszczeniu bądź w specjalnej komorze o regulowanej temperaturze. Izolację zawilgoconą można suszyć przez dodatkowe grzanie prądem dopiero po wstępnym jej podsuszeniu innymi metodami. Szybkość podnoszenia temperatury uzwojenia podczas suszenia powinna być niewielka, np. 2-4°C/h.

Wybór metody suszenia zależy przede wszystkim od możliwości technicznych, a zwłaszcza od dostępnych źródeł prądu lub źródeł ciepła. Najbardziej intensywne suszenie występuje podczas nagrzewania prądem.

Suszeniu maszyny sprzyja przewietrzanie jej wnętrza. Nie może ono jednak być zbyt intensywne, by nie osłabiać nagrzewania uzwojeń. W maszynach budowy zamkniętej na czas suszenia należy pootwierać otwory (pokrywy) inspekcyjne. W celu zmniejszenia strat ciepła maszyna podczas suszenia może być okryta pokrowcem lub osłonięta specjalną obudową.

Podczas suszenia należy systematycznie kontrolować temperaturę uzwojeń i rdzenia, a także rezystancję izolacji. Nic wolno przekroczyć temperatur dopuszczalnych dla poszczególnych elementów maszyny. Zwykle na początku suszenia rezystancja izolacji maleje przy wzroście temperatury. Po osiągnięciu wartości minimalnej rezystancja ta zwiększa się i dochodzi do wartości stałej lub wzrasta nadal bardzo powoli. Po ustaleniu się wartości rezystancji izolacji, suszenie maszyn dużej mocy powinno trwać jeszcze ok. 5-^10 h. Ogólny czas trwania suszenia maszyn dużych mocy wynosi 3 lub 4 doby,

451

EKSPLOATACJA maszyn elektrycznych

niekiedy nawet dłużej, w zależności od stanu zawilgocenia izolacji, metody suszenia j warunków środowiska otaczającego maszynę.

jeżeli maszyny, pomimo długotrwałego nagrzewania nie można wysuszyć, to suszenie należy przerwać, maszynę zaś dobrze przewietrzyć (np. przez godzinę) i dopiero ponownie

rozpocząć suszenie.

Po zakończeniu suszenia należy dokonać szczegółowych oględzin maszyny.

5.7.11. Ochrona od porażeń podczas eksploatacji maszyn elektrycznych

problematyka ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym dotyczy przede wszystkim osób obsługujących silniki przeznaczone do użytkowania w elektrycznych układach napędowych. Przestrzeganie obowiązujących przepisów jest podstawowym warunkiem bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach elektrycznych, do których zalicza się również maszyny elektryczne. Istotne znaczenie ma też systematyczne sprawdzanie skuteczności działania zastosowanych systemów ochrony od porażeń.

Wymagania dotyczące ochrony od porażeń określa przede wszystkim norma PN-92/E-05009/41. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniająca bezpieczeństwo. Ochrona przeciwporażeniowa, która praktycznie, z mocy prawa, anulowała ustalenia dotyczące ochrony od porażeń określone w Rozporządzeniu Ministra Przemysłu z dnia 8 października 1990 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne w zakresie ochrony od porażeń. Warto pamiętać, że ww. polska norma nie przewiduje stosowania, powszechnie wcześniej używanego systemu ochrony przed porażeniem nazywanego zerowaniem, które było zalecane w ww. Rozporządzeniu Ministra Przemysłu.

W obowiązujących przepisach, dla instalacji elektrycznych o napięciach znamionowych nic przekraczających 1000 V przewidziano możliwość stosowania ochrony przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa) i dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa).

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim może być zapewniona przez:

—    zastosowanie izolowania części czynnych,

—    użycie ogrodzeń (przegrody) lub obudowy (osłon),

—    użycie barier (przeszkód),

—    umieszczenie części czynnych poza zasięgiem ręki.

Uwaga: uzupełnieniem ochrony przed dotykiem bezpośrednim jest użycie urządzeń ochronnych różnicowoprądowych. (Zastosowanie tych urządzeń o prądzie wyzwalania nie przekraczającym 30 mA ma zwiększyć skuteczność ochrony przed dotykiem bezpośrednim).

Ochronę przed dotykiem pośrednim (ochronę dodatkową) uzyskuje się przez: zastosowanie samoczynnego wyłączenia zasilania,

zastosowanie urządzenia II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej, zastosowanie izolowania stanowiska,

zastosowanie nieuziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych, zastosowanie separacji elektrycznej (zasilanie ze źródła separacyjnego). Równoczesną ochronę przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim można uzyskać np. Przez zastosowanie bardzo niskiego napięcia bezpiecznego.

W zakresie ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa) znaczenie •stotne ma zastosowanie samoczynnego wyłączenia zasilania. Przy czym zastosowane “rządzenie ochronne powinno samoczynnie wyłączyć zasilanie chronionego przed dotykiem pośrednim obwodu lub urządzenia (np. silnika) w taki sposób, aby w następstwie zwarcia między częścią czynną a częścią przewodzącą dostępną lub przewodem ochron-^Qym tego obwodu albo urządzenia, spodziewane napięcia dotykowe przekraczające

29*