316 4

1

8 METALE I ICH STOPY

UTf.-------------------- j • u;    -

taJc powolna, Ze przy normalnym chłodzeniu stopównie    _Sję

pr/rz formowanie na limno. W brażach zawierających ponad 11% Sn „_10/c Schodzić w ,en.peraiur« 350“C pr/en.iana enrekroidalna <S - « +    ' 'na jcdn^

• .L I    r ł(%n/\»i mc* »*»«*hł

/azv cz fazy x na skutek zmniejszającej >•?    -..... * ^ ^wu,'^ani_u

_w mosiądzu, ze wzrostem ilości pierwiastka stopowego następuje znaczne /_mn,

• • I    rwvlp7rłv    IMM Ul:/ *

temperatury, jesr rdwn.ei bardzo powolne. Z rej przyczyny br,/y cynowe zaw,_cr . CC nawet powyżej 11% Sn sapo normalnym chłodzeń,u jednofazowe. Stopy _Cu zawierające poniżej 9% Al lub 3% Si sa również jednofazowe W tych brązach o,,_r/

...____,    nirrwia-itk:! sfODOWClZO nUStCDUie /n;łi /nr»

szeme energii błędu ułożenia i dłatego podczas odkształcania tworzą się błi>_niaA._;

szenic cncjjsii    ----------------^r    ma*]

Brą/y Cu-Ał i Cu-Si charakteryzują się dobrą wytrzymałością, plastycznością _{0r v} dużą odpornością na pękanie.

Stopy miedzi z Be. Cr i Zr mogą być utwardzane wydzieleniowo. Z i_W; stopów najczęściej jest stosowany brąz berylowy, gdyż charakteryzuje się _0n d_U/-. wytrzymałością i sztywnością oraz tym. że przy tarciu i uderzaniu nie iskr/y względu na tę ostatnią własność z brązów berylowych wykonuje się narząd/], używane w pobliżu palnych gazów i cieczy (górnictwo, przemysł chemiczny).

Wstopach Cu-Ał (rys. 8.1 lc) zawierających ponad 9.4% Al w temperatury 565°C zachodzi przemiana eutektoidalna prowadząca do powstania struktur płytkowej (perlitu) z kruchą fazą międzymetaliczną y₂. Uzyskany w rezultacie i_c przemiany eutektoid jest mało wytrzymały i kruchy. Zaznaczona na wykres fazowym w temperaturze 363°C przemiana pcrytektoidalna (« + y, -+ y) _pr/ zwykle stosowanych szybkościach chłodzenia nie zachodzi. Jeżeli natomiast sL ! zawierające ponad 9% Ai zostaną nagrzane do obszaru fazy /?. a następnie s/ybk ochłodzone, to zajdzie w nich przemiana martenzytyczna fazy p w fazę o duy wytrzymałości i małej ciągłiwości /?'. Odpuszczanie fazy p w zakresie temperatur 400 - 550°C umożliwia uzyskanie dużej wytrzymałości, dobrej ciągłiwości i bard/., dużej odporności na pękanie. Podczas odpuszczania z fazy p wydziela się faza i.

Rozpuszczalność Pb w Cu jest bardzo mała. Podczas chłodzenia stopów Cu zawierających Pb. krystalizacja Pb zachodzi na samym końcu w postaci drobnych cząstek polepszających obrabialność skrawaniem, gdyż cząstki Pb powodują tworzenie się krótkiego wióra. Stopy przerabiane plastycznie nie powinny zawierać powyżej 45% Pb. gdyż ciekły ołów (temperatura topnienia 329°C) podczas obróbki plastycznej na gorąco powoduje kruchość. Stopy odlewnicze mogą natomiast zawierać do 40% Pb. Miękkie wydzielenia Pb są środkiem smarującym, a ponadto w- ich miejscach gromadzi się smar oraz twarde cząstki dostające się między

współpracujące elementy. Z tego względu stopy Cu z Pb są stosowane na panewki łożysk.

8.3.3. Stopy Ni i Co

Własności Ni i Co są zbliżone do siebie. Stopy tych pierwiastków charakteryzują sic bardzo dobrą odpornością na korozję i dużą wytrzymałością, zwłaszcza w wysokich

P o

3^ ojnjDjatJujai

a

o<->

£

fii

co

C/i

>

CC

3₀ • ojnjojdcjuja].

r~r §

^ ojn^DJddiJBi