31

F.lemrnt subiektywny winy wyłącza niepoczytalność sprawcy w chwili wyrządzeni* szkody. Do osób

niepoczytalnych należy zaliczyć:

♦    osoby niedorozwinięte umysłowo lub chore psychicznie

♦    osoby, które w chwili czynu uległy zakłóceniu czynności psychicznej (nie dotyczy osób które były

♦    osoby niepełnoletnie

♦    osoby, które z powodu stanu cielesnego, np. kalectwa lub wieku (niedołężność starcza) nie mogą kierować swoim postępowaniem, na tyle by innym nie wyrządzać szkód

Odpowiedzialność na zasadzie winy występuje w przypadkach:

>    odpowiedzialność za zderzenie sic mechanicznych środków komunikacji (art 436 §2 KC) -odpowiedzialność za zderzenie się pojazdów oraz odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom przewożonym z grzeczności, jest to odpowiedzialność na zasadzie winy

>    odpowiedzialność za niepoczytalnych (art. 427 KC) - odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez osobę niepoczytalną ponosi ten, kto zobowiązany jest do nadzoru ustawowego (np. rodzice), umownego lub faktycznego o charakterze stałym nad taką osobą; nadzorujący ponosi winę w nadzorze

>    odpowiedzialność za czyny osób, którymi sie posłużono (art 429 KC) - kto powierza wykonanie czynności drugiemu, odpowiada za szkodę wyrządzoną przez osobę, którą się posłużono, o ile nastąpiło uchybienie co do wyboru właściwej osoby, a szkoda nastąpiła przy wykonywaniu (a nie przy okazji wykonywania) powierzonej czynności; jest to odpowiedzialność na zasadzie winy w

wyborze

>    odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zwierze (art 431 §1 KC) - odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta ponosi ten, kto zwierzę chowa lub się nim posługuje. Odpowiedzialność ta jest oparta na zasadzie winy w tiadzorze

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, występuje w przypadkach:

>    odpowiedzialność zwierzchnika za szkodę wyrządzoną przez podwładnego (art. 430 KC) - osoba, która jako zwierzchnik powierza innej osobie wykonanie danej czynności odpowiada za szkodę wyrządzoną przez podwładnego w trakcie wykonywania powierzonej mu czynności

>    odpowiedzialność za wyrzucenie, wylanie lub spadniecie przedmiotu (art. 433 KC) -odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek wyrzucenia, wylania lub wypadnięcia czegoś z pomieszczenia ponosi ten, kto pomieszczenie zajmuje

>    odpowiedzialność za zawalenie sie budowli lub oderwanie jej części (art. 434 KC) - za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialność ponosi samoistny posiadacz budowli, chyba że szkoda nie wynika z braku utrzymania budowli w należytym stanie czy z wady w budowie

>    odpowiedzialność przedsiębiorstwa lub zakładu (art. 435 KC) - odpowiedzialność za szkodę wyrządzona przez ruch przedsiębiorstwa czy' zakładu ponosi osoba prowadząca przedsiębiorstwo lub zakład na własny rachunek

>    odpowiedzialność posiadacza mechanicznego środka komunikacji (art. 436 KC) - odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ruch mechanicznego środka komunikacji, poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi samoistny (lub ewentualnie zależny) posiadacz tego środka

Odpowiedzialność na zasadzie słuszności występuje w przypadkach:

>    odpowiedzialność za szkodę wyrządzona przy wykonywaniu władzy publicznej (art. 419 KC) -odpowiedzialność za szkodę wyrządzona na osobie w trakcie jej zgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej (odpowiedzialność ponosi Skarb państwa, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę)

>    odpowiedzialność na zasadzie słuszności (art. 428 KC) gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkodę, a brak jest osób zobowiązanych do nadzoru albo gdy nic można od nich uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jeżeli z okoliczności, a