604226246

Marcin Kropka

czym zaliczone zostały wyłącznie cechy przedmiotowe. Obecnie przejść należy do zagadnienia strony podmiotowej tej umowy, w ramach ustalenia znaczenia pojęcia „umowa ubezpieczenia” w rozumieniu krajowych norm kolizyjnych.

Krajowe systemy prawne wymagają aby działalność ubezpieczeniowa była prowadzona na podstawie zezwolenia pochodzącego od organu władzy publicznej. Nie musi temu jednak towarzyszyć uznanie - w przepisach prawa zobowiązań - umowy ubezpieczenia za umowę kwalifikowaną podmiotowo²⁶. Ponadto kwalifikowany podmiotowo charakter umowy ubezpieczenia nie rozwiązuje problemu materialnoprawnej kwalifikacji umowy - mającej cechy charakterystyczne umowy ubezpieczenia - zawartej przez ubezpieczyciela nie posiadającego zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Umowa taka może być materialnoprawnie kwalifikowana jako umowa ubezpieczenia²⁷. Wynika stąd, że stanowisko prawa o ustroju zakładów ubezpieczeń nie powinno skutkować - w płaszczyźnie prawnoporównawczej - zaliczeniem do treści analizowanego pojęcia „umowa ubezpieczenia” omawianej cechy podmiotowej.

Z zagadnieniem kwalifikowanego charakteru umowy ubezpieczenia związana jest kwestia, czy umowa ubezpieczenia ma masowy charakter²⁸, czy też cechę tę posiada działalność ubezpieczyciela polegająca na masowym zawieraniu przez niego umów ubezpieczenia (franc. mutualite, niem. Gefahrengemeinschaft²⁹)³⁰. Za poprawne uznać należy jedynie drugie stanowisko. Masowość stanowi cechę ubezpieczenia pojmowanego kolektywnie, jako całokształt działalności ubezpieczyciela dotyczącej zbierania przez niego składek w celu uzyskania

²⁶    W prawie niemieckim do umowy ubezpieczenia w rozumieniu art. 1 Ustawy o umowie ubezpieczenia (VVG) zalicza się również umowy, których stroną jest ubezpieczyciel nie podlegający nadzorowi ubezpieczeniowemu: Prolss/Martin: Versiche-rungsvertragsgesetz..._y s. 58 (,,die Unterstellung eines Unternehmens unter die Aufsicht implieziert also nicht die Anwendung des WG und umgekehrt”). Inaczej w prawie polskim (art. 805 § 1 k.c., L. Ogiegło, w: Komentarz do kodeksu cywilnego. T. 2. Red. K. Pietrzykowski. Warszawa 2002, s. 463; K. Malinowska, w: Prawo o kontraktach w ubezpieczeniach. Red. Z. Brodecki. Kraków 2003, s. 138-139).

²⁷    Przykładem może być prawo polskie, w którym umowy takie są kwalifikowane jako nieważne umowy ubezpieczenia (zob. K. Malinowska, w: Prawo o kontraktach..., s. 138-139).

²⁸    Tak: Z. Szymański: Umowa... _y s. 11; A. Ta dl a: Umowa ubezpieczenia na życie. Warszawa 2000, s. 56.

²⁹    Prolls/Martin: Versicherungsvertragsgesetz..., s. 37.

³⁰    Tak: A. Wąsiewicz: Umowa ubezpieczenia i jej charakter prawny. W: Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej. Red. A. Wąsiewicz. Toruń 1994, s. 76; V. Nicolas: Essai dune nouuelle..., s. 52-53.