336

12.3. Budowa złącza lutowanego

Budowa złącza lutowanego zależy przede wszystkim od rodzaju wzajemnego oddziaływania na siebie lutowanego metalu i lutu, a więc ich składu chemicznego i własności. W zależności od rodzaju wzajemnego oddziaływania lutowanego metalu i lutu rozróżnia się następujące przypadki:

1)    ciekły lut nie oddziałuje na metal rodzimy i połączenie ma charakter zwykłego przylegania spowodowanego adhezją,

2)    ciekły lut rozpuszcza w sobie metal rodzimy lub jego składniki,

3)    ciekły lut lub jego składniki dyfundują w metal rodzimy,

4)    ciekły lut i metal rodzimy tworzą na powierzchni granicznej fazy międzymetaliczne.

Warto dodać, że przypadki 2)—4) mogą występować równocześnie. Jeżeli ciekły lut nie oddziałuje na metal rodzimy, granica między nimi jest ostro uwidoczniona bez jakichkolwiek oznak dyfuzji (rys. 12.3a). Takie połączenie może zapewniać dostateczną szczelność lub przewodność elektryczną np. przy łączeniu przewodów, wytrzymałość jego jest jednak z reguły niewielka. Inaczej dzieje się, gdy ciekły lut rozpuszcza w sobie metal rodzimy, dyfunduje do niego lub tworzy z nim fazy międzymetaliczne. Wówczas w złączu można rozróżnić warstwy pokazane na rysunku 12.3, a mianowicie:

1)    metal rodzimy o niezmienionym składzie chemicznym, lecz z ewentualnymi zmianami strukturalnymi, spowodowanymi np. rekrystalizacją,

2)    strefę dyfuzji bogatszą w metal lutowany, a powstałą w skutek przenikania składników lutu w głąb metalu rodzimego,

3)    strefę dyfuzji bogatszą w lut, a powstałą w skutek przenikania metalu rodzimego lub jego składników do lutu,

4)    strefę związku międzymetalicznego,

5)    lut o niezmienionym składzie chemicznym.

a)    b)    c)

Rys. 12.3. Schemat budowy lutowanego złącza w przypadku gdy: a) ciekły lut nie oddziałuje na metal rodzimy (lutowany); b) lut i metal rodzimy tworzą związek międzymetaliczny; c) zachodzi dyfuzja składników lutu do metalu i składników metalu do lutu: 1 - metal rodzimy, 2 - lut, 3 - strefa dyfuzji bogata w lut, 4 - strefa dyfuzji bogata w metal lutowany, 5 - związek międzymetaliczny

336