346 347

Kr<Mkcja i rrprodufccp map

Jak podkreśla wybitny kartograf szwajcarski Eduard Imhof (1895-1986), właściwe rozmieszczenie napisów ułatwia czytanie mapy i podnosi jej walory estetyczne. Złe, niestaranne, niefachowe rozmieszczenie pisma psuje nąjlepszy obraz mapy i w nieodpowiedzialny sposób utrudnia jej czytanie.

Pismo na mapie konkuruje graficznie ze znakami kartograficznymi, mimo to powinno być czytelne i wyróżniaJne. Czytelność zależy zarówno od doboru kroju, wielkości i barwy pisma, jak i od jego właściwego rozmieszczenia. W wyniku wielowiekowej praktyki kartograficznej wykształciły się zasady rozmieszczenia napisów na mapie. Część tych zasad zależy od odniesienia nazw do obiektów punktowych, liniowych i powierzchniowych, część ma charakter uniwersalny i dotyczy wszystkich napisów. Są to następujące reguły:

-    Przynależność napisu do określonego obiektu geograficznego nie może budzić żadnych wątpliwości. To graficzne przyporządkowanie ułatwia zróżnicowanie krojów, barw i wielkości pisma.

-    Napisy powinny w możliwie niewielkim stopniu zakłócać treść mapy; tam, gdzie to możliwe, należy unikać krzyżowania napisów z sygnaturami liniowymi, szczególnie o wyższej wadze optycznej. Znaki liniowe o tej samej lub zbliżonej barwie pod napisami należy przerywać.

-    Napisy powinny pomagać w rozpoznawaniu położenia, zasięgu i hierarchicznego zróżnicowania opisywanych obiektów.

Ryc. W.8. Onentacmrmzwnaańajszurmpy

-    Dzielenie wyrazów w nazwach pisanych w dwóch wierezach jest niedopuszczalne.

-    Napisów ukośnych i pionowych nie należy pisać .do góry nogami": napisy pionowe po lewej stronie arkusza opisuje się z dołu do góry, a po prawej - odwrotnie (ryc. 10.8).

-    Nąjpierw rozmieszcza się napisy duże odniesione do większych powierzchni, a następnie napisy małe.

-    Należy unikać rozmieszczenia napisów | na liniach siatki.

fozostale zasady odnoszą się do każdej z trzech kategorii napisów: odniesionych do oznaczeń punktowych, liniowych i powierzchniowych.

Z punktu widzenia sposobu umieszczania napisów do oznaczeń punktowych zaliczymy również niewielkie w danej skali obiekty powierzchniowe, których obszar na mapie jest tak mały, że ich nazwy nie mogą się na nim zmieścić, np. małe wyspy, jeziora, niewielkie kontury budynków lub miejscowości. Nazwy tych obiektów umieszcza się albo poziomo (na mapach w dużych skalach), albo równolegle do równoleżników (na mapach przeglądowych, z wyjątkiem obszarów okolobiegunowych).

Wśród oznaczeń punktowych przeważają oznaczenia miejscowości. Nazwy miejscowości umieszcza się obok. nad lub pod obiektem, w zależności od miejsca, jakim dysponujemy. Jeśli wokół miejscowości jest wolna przestrzeń, najlepiej napis umieścić na prawo i nieco wyżej od oznaczonego obiektu, w odległości 0,5-2 mm (ryc. 10.9). Nazwy powinny być umieszczone w całości na powierzchni lądu lub wody. Napis należy umieścić po tej samej stronic rzeki, po której leży miejscowość, do której się on odnosi. Należy unikać nadmiernego yagęszczejiia nazw w miejscach dużego skupienia obiektów i rozmieszczać je na zewnątrz tego skupienia.

Biała Podlaska

Ryc. 10.0. Przykłady rozmieszczenia nazw na map,e Polski

Nazwy odniesione do oznaczeń liniowych, najczęściej rzek, daje się równolegle do Unii. wybierąjąc miejsca bez skomplikowanych zgięć, w miarę możliwości nad linią. Nazwa powinna się znąjdować bezpośrednio przy opisywanej linii, w odległości 0.5-1 mm; nie należy jej oddzielać od linii inną sygnaturą.

Napisy umieszczane w obrębie powierzchni, do której się odnoszą, przebiegają wzdłuż podłużnej osi opisywanego obszaru, nie dotykając jednak jego granic, ale pozostawiając wokół siebie wolną przestrzeń (ryc. 10.10). Tam, gdzie kształt powierzchni na to pozwala, umieszczamy je poziomo lub równolegle do równoleżników. Napisy skośne nigdy nie powinny przebiegać wzdłuż linii prostej; należy je lekko, ale równomiernie wyginać.

347