414,415

414 Teorie Im latmffl

414 Teorie Im latmffl

Mówić jako kobieta

Pisarstwo a cielesność

Asymboliczna

cielesność

ności kobiety, zakorzenionej w jej własnej cielesności i w n.miialnM nym związku z matką. Teoria Irigaray miała przy tym charakter H jej najważniejszym zadaniem było znalezienie miejsca dla spet ylłó kreacji płynącej z ciała i ufundowanej na głębokim, pierwotnym ■ ką. Formuła „mówić jako kobieta” (parler-femme) oznaczała tu cyficznego żeńskiego idiolektu, w sposób konieczny powiązani kobiety, a zarazem z ciałem matczynym, które zostało wyparte I i > lic budowanie owej utraconej, pierwotnej jedności cielesnej z matką md zyskanie przez kobietę własnego, w pełni suwerennego głosu. W Idu mencie swojego tekstu manifestu Irigaray nawoływała więc:

Musimy także znaleźć, odnaleźć, wynaleźć słowa, zdania, o związku najbardziej archaicznym i najbardziej aktualnym ki, z naszymi ciałami; zdania, które tłumaczą więź między Jaj szym i ciałami naszych córek. Musimy odkryć język, który ttlą^M sca ciało-w-ciało, jak do tego dąży język ojcowski, ale temu szy- słowami, które nie przekreślają cielesności, lecz móv ią i

Differentia specifica kobiecości była bowiem, zdaniem 1 nganrtj nie w ciele, dlatego też oczywista stała się analogia między snością, między tekstualnością a seksualnością, a nawet - mięci/ y |M fologią ciała kobiety. Pogląd ten wyrażały niemal wszystkie pąyfl feministyczne, dla których ecriturefeminine oznaczało „pismo i Utl dziła Kristeva, język który dobywa się z innego świata / „unyH^F ności”⁵⁷.

„Pisz siebie: twoje ciało musi stać się słyszalne”, „Kobieta pntlfl doświadczenie ciała” - takie apele i nakazy pojawiały się t ik >«• m zy Helene Cbcous¹®. W jej przekonaniu twórczość kobiety nlfl V językowym, lecz także cielesno-językowym, a głębsza swiiido^^ solutnie nieusuwalnego składnika kobiecej tożsamości i pog|ę|{V seksualności przekładały się na zwiększone możliwości iwćituH

ly/vk(»wnie brzmiący postulat Cixous: „Więcej ciała, więc więcej pi-■łiiem autorki Śmiechu Meduzy, kobiece „wstąpienie w tekst”, podob-ii „wejście w świat i w historię”⁶', uwarunkowane jest gruntownym po-mmicj cielesności i odwrotnie - pisanie to także ciągłe doświadczanie uw.mic mu swoistej wartości, a zarazem wydobywanie na powierzch-» upecyficznie kobiece, a co dotychczas było tłumione i zmuszone do Bwiinianym „białym atramentem”⁶'. Ostatecznie zatem - zarówno |l t ixous, jak i Kxistevej czy Irigaray - psychoanalityczny stereotyp ,|n .1 ków”, mający także odzwierciedlenie w wątpliwych, lecz uporczy-lliyclj tezach ułomności żeńskiej twórczości w stosunku do twórczo-i pi /crodził się w idee nadmiam i nieograniczonego potencjału. Ge-li/nu: kobiecej kreacji przypisana została erupcjom stłumionej w żeń-(li energii życiowej, a także płodności i hojności obdarowywania⁶³, łjes/cze zapytać, jak tego rodzaju koncepcje procesu twórczego i źró-ki il lict przekładały się na sam język literatury. Wszak ecriturefeminine i postulaty i apele, lecz również pewien styl pisania — wprawdzie, ja-|t)i trudny do zdefiniowania, niemniej jednak na tyle wyrazisty, by da-p«( przynajmniej niektóre jego specyficzne właściwości. Gdy chodzi ftposiiby pisania, najczęściej dostrzeganą właściwością ecriture femi-Hilnir cielesność albo zmysłowość. Co to znaczy w praktyce? Przede in Ii,| tego stylu (albo raczej stylów) jest daleko posunięte zindywi-ti (podobnie jak cielesność jest absolutnie indywidualna i niepowta-itiowanie się poza obowiązującymi modelami dyskursywnymi, któ-spojność wypowiedzi, jej wewnętrzną organizację i porządek oraz Itw,itne do uznanych modeli racjonalności,poznania i konwencji ko-fcch, /. tego też powodu pisarstwu kobiecemu przypisuje się funkcję I burzycielską. Wypowiedzi ecriture feminine są najczęściej autoeks-iii uk u ryzuje je chaotyczność, wieloznaczność, nielinearność i roz-llktm /.daniowych. Zakwestionowane zostają w tym wypadku trady-ftuii m ji, a nawet w ogóle wyeliminowana jest narracyjność.jako przy-■Br/ądku symbolicznego (zatem z samej swojej natury patriarchalna). PM to pojawiają się formy symultaniczne, polifoniczne i heteromor-inlko balansujące na granicy komunikatywności. Język jest bardzo ■ Umysłowy, bogaty w metaforykę erotyczną, ciało nie jest w nim

,, i,

Wstąpienie w tekst

Nieograniczony

potencjał

Zmysłowość

Wywrotowa sil

pisarstwa

kobiecego

Meduzy, op. fi/., g. 159.

1 <•'.

pi Ich t. m i 1 uiykiil U. Śmietany, Odćcriture feminine do somatekstu. Cialowdys-llti/1'i " 1 "i, „fi/cgląd Filo/ofic/.no-Litcracki" J003, nr 1 (3) (numer tematyczny ^^nilnl/iii<iwi).

■ 3 I‘mliilnic |irzcknnania wyrużala także Jeanette Winterson, a także polskie ■h lip Im, Ityna Kłosińska czy Grażyna Borkowska - zob. K. Kłosińska, Kobieta Itniliowaka, Metafora drożdży. Co to jeit literatura /poezja kobieca. Obydwa teks lul i |y w antologii: Ciało i teku. I''eminir,m tu literaturoznawstwie antologia izki

1

‘ Ibidem, s. 19. Na temat koncepcji Irigaray zob. np. M. Baranowska, ( nie różnicy pici, [w:] Pleć, kobieta, feminizm, red. Z. Gorczyński* Si Ih ska, Gdańsk 1997, oraz B. Smoleń, Filozofia Luce Irigaray; dylemM gie” 2000, nr 6.

'■ J. Kristeva, Dcsirc in Language: A Semio/ic Approach tu / itcuitiue

tłum.T. Góra, A. Jardinc, L.S. Roudiez, New York 1980. W lym MM pierwszy cielesności w pisaniu feministki znajdowały także pn kiiiMM - zob. zwłaszcza V. Woolf, Własny pokój, tłum. A. Grali, Warszaw* |M__ Zob. H. Cixous, Śmiech Meduzy, op. cit., s. 152.

'* W późniejszym okresie Cixous przywiązywała jeszcze wlęks/ą « u .Im Imi|i| ności, twierdząc, że prawdziwa kobiecość będzie mogła się wyzwolić duplylil kobiety zdołają pojąć istotę odczuwanej przez nic rozkoszy »rk*u*ltti'| (Ml ka Clxous pod tytułem l.e\txeou la lite, 1’arls 1 <>Hr>, pośwlęr ona została m !||p stii specyficznej żeńskiej seksualności.    _A