268,269

268 Teorie literalni v Hi

Podsumowanie

"ą

. ą

1.    Semiotyka jako ogólna wiedza o znakach rozwinęła się już w mi ści. Wtedy też wprowadzono podstawowe rozróżnienia na n/it( ki‘°% zdefiniowano znak, a także samą semiotykę. Pierwsze siulri' woju semiotyki upłynęły między innymi pod znakiem sporów I turalnej lub konwencjonalnej natury znaków.

u

2.    Współczesna wiedza o znakach ukształtowała się przede wwyM wpływem dwóch tradycji: semiotycznej - na gruncie filozofii i Ingłl matyzm Charłesa Sandersa Peirce’a i filozofia neopozytywistyi y.fl* ga Wittgensteina i Rudolfa Camapa), oraz semiologicznej - na yiw zykoznawstwa ogólnego (Ferdinanda de Saussurea).

3.    Myśl Peircea kontynuowali między innymi Charles Kay Ogden i IM strong Richards oraz Charles Morris, który dokonał podziału -aiitl semantykę, syntaktykę i pragmatykę.

'.I

4.    Na gruncie wiedzy o literaturze perspektywę semiologiczną praw ściwie wszystkie orientacje i szkoły strukturalistyczne - w szczegół* Praska Szkoła Strukturalna. W perspektywie tej dzieło literackie 8 ne było za szczególnego rodzaju twór znakowy, uczestniczący w uld munikacji.

5.    W latach sześćdziesiątych istotny wpływ na wiedzę o literatura^ także poglądy semiologafrancuskiego Emilea Benveniste’a- zwM go przekonanie o konieczności przejścia od semiologii systemu ji go do semiologii wypowiedzi, a także podjęte przez niego próby nt)fl tur semantycznych języka.

6.    Najważniejsze dokonania teorii literatury zorientowanej semiotyfl miologicznie wiązały się z pracami Jurija M. Łotmana i tak zwalU zTartu.Umberto Eco i semiotycznej teorii interpretacji oraz Kulili thes’a i analizy semiologicznej mitu.

7.    Jurij M. Łotman upowszechnił na gruncie semiologicznej teorii 9 kategorię modelu / modelowania artystycznego i koncepcję wiórn temu modelującego (każdego innego niż język naturalny systcmil tycznego, skonstruowanego jednak na wzór języka naturalnego jak| skonalszego z systemów semiotycznych), przeanalizował równiej powstawania znaczenia w literaturze, uznając je za rodzaj przekot l< li wnętrznych (w ramach tego samego systemu) lub zewnętrznych (jk dzy różnymi systemami). Za pomocą tych kategorii zinterpretował ni kład romantyzm literacki (jako system o dominujących przekodmw wewnętrznych) oraz realizm (nastawiony na przekodowania zewitfT Szczegółowo opisał również właściwości tekstu artystycznego ogólne cechy kultury jako systemu semiologiczncgo.

"" #•/ /.uli IuihIu Ztlllt i ozllllhl

H||ti ilu Eco wykorzystał teorię semiotyczną do gruntownej analizy na-m Inn i pretacji i zależności między trzema rodzajami intencji zaangażo-Hanm w procesy interpretowania literatury - intencją autorską, intencją ■u m;i/. intencją czytelnika. Uwydatnił on znaczenie czytelnika i inni |i i zytelniczej w procesie odczytywania znaczeń dzieła literackiego, H|k odżegnał się stanowczo od całkowitej swobody intepretacyjnej. Wim id/il również kategorię czytelnika modelowego - jako wpisanego ^pkńiię dzieła autorskiego projektu czytelnika poprawnie odczytującemu/'ma tego dzieła.

|J«I Ił.u thes z kolei zmobilizował analizę semiologiczną dla potrzeb Iftlllii i ukrytych ideologii rządzących współczesnymi mitami. Zarów-■)t, | iI. i literaturę określił jako systemy „drugiego stopnia”, które wywie są w nadbudowane systemy znaczeniowe typu ideologicznego. JMmI jednak literaturze, a zwłaszcza poezji, szczególną rolę w dema-|Rlti iiiei hanizmów „kradzieży języka” dokonywanej w celach misty-| manipulacji ideologicznej.