CCF20090831146

268 Rozum

terminy skrajne występowały jako absolutnie rozdzielone, pojawia się jako termin średni, czyli to, co świadomości niezmiennej oznajmia, że jednostkowość zrezygnowała z siebie samej, a jednostkowości oznajmia, że byt niezmienny nie jest już dla niej przeciwstawnym członem skrajnym, lecz czymś z nią pojednanym. Ten człon średni jest jednością, która ma wiedzę bezpośrednią zarówno o jcdnostkowości, jak i o bycie niezmiennym, i odnosi oba wzajemnie do siebie, a jednocześnie jest świadomością ich jedności, którą oznajnjia świadomości i tym samym sobie samemu; jest pewnością tego, że jest wszechprawdą.

[i. Idealizm]

Dzięki temu, że samowiedza okazuje się teraz rozumem, jej dotychczasowy negatywny stosunek do innobytu przemienia się w stosunek pozytywny. Do-ne tychczas sprawą dla samowiedzy najważniejszą była jej samoistność i jej wolność, było dążenie do ocalenia i utrwalenia siebie kosztem świata czy kosztem swojej własnej rzeczywistości, zarówno bowiem jedno, jak i drugie •—■ i świat, i jej własna rzeczywistość — wydawały jej się negatywnością jej własnej istoty. Teraz jednak, kiedy samowiedza — jako rozum —■ zdobyła pewność siebie samej, odnosi się do nich ze spokojem i potrafi je ścierpieć, ponieważ jest pewna siebie samej jako czegoś realnego, albo inaczej mówiąc, jest pewna tego, że wszelka rzeczywistość nie jest ni-

absolutnej nie byt przedmiotowy (Boga), lecz swą własną istotę, istotę siebie Samej. Do pojednania świadomości jednostkowej z jej istotą nie jest już potrzebny pośrednik —jedność ta jest własną prawdą świadomości: samowiedza stała się rozumem.

czym innym, jak tylko nią samą. Jej myślenie jest samo bezpośrednio rzeczywistością: samowiedza w swym stosunku do rzeczywistości występuje jako idealizm¹. Ujmując siebie w ten sposób samowiedza ma takie uczucie, jak gdyby świat dopiero teraz dla niej zaistniał. Przedtem nie rozumiała świata; pożądała go i poddawała obróbce, wycofywała się ze świata do siebie samej i unicestwiała go dla siebie, jednocześnie unicestwiając siebie samą jako świadomość: jako świadomość tego, że świat jest czymś istotnym, oraz tego, że świat jest nicością. I dopiero wtedy, kiedy grób jej prawdy został utracony, kiedy unicestwianie własnej rzeczywistości zostało samo unicestwione, a jednost-kowość świadomości stała się dla niej sama w sobie absolutną istotą — samowiedza odkrywa świat jako swój nowy rzeczywisty świat, który staje się przedmiotem jej zainteresowania w swoim trwaniu, tak jak poprzednio interesował ją tylko w swoim przemijaniu ². Jego trwale istnienie (Bestehen) jest bowiem dla samowiedzy jej własną prawdą i jej własną obecnością: jest ona pewna tego, że tym, czego może doświadczyć w tym święcie, jest tylko ona sama.

Rozum to pewność świadomości, że jest ona wszech-reałnością: w taki oto sposób idealizm wyraża pojęcie rozumu. Tak jak świadomość, kiedy występuje jako rozum, pewność tę posiada w sobie w sposgb bezpośredni, tak samo w sposób bezpośredni wyraża ją idealizm: Ja jestem Ja; a rozumiane jest to w' ten sposób, że Ja, które jest dla mnie przedmiotem, nie jest przedmiotem tak jak w samowiedzy w ogóle (tzn. nie jest tylko

1

Samowiedza ujmuje rzeczywistość jako myśl, rzeczywistość staje się idealnością, myślenie -— idealizmem.

2

*+ W sferze historycznej jest. to okres odrodzenia nauk.