424 2

Bagno zwyczajne — Berberys zwyczajny    415

szymi niż 5 cm. Po ususzeniu surowca, co poznajemy po łamliwości łodyg przy zginaniu, sortujemy odrzucając części zdrewniałe i sczerniałe liście. Z 3,5 kg świeżego ziela otrzymuje się około 1 kg suszu. Opakowanie daje się co najmniej półszczelne i przechowuje się w dziale surowców aromatycznych.

4. Berberys zwyczajny — Berberis vulgańs L.

(Inne nazwy: berberys pospolity, kwaśnica pospolita)

Rodzina: Berberysowate— Berberidaceae

Krzewy berberysu spotyka się obecnie coraz rzadziej w związku z nakazem niszczenia go jako pośredniego żywiciela rdzy zbożowej. Tępienie tej rośliny może spowodować konieczność uprawiania jej w punktach izolowanych, położonych z dala od pól uprawnych i odgrodzonych od nich ścianą lasu (np. na polanach i łąkach śródleśnych). Uprawa jest łatwa. Rośnie na brzegach lasów liściastych i iglastych, na miedzach oraz nieużytkach. Ma liczne dość duże kolce. Kwitnie w maju. Kwiaty żółte ułożone w zwisłych gronach o niezbyt przyjemnej woni. Owoce — jagody podłużne jaskrawoczerwone, z dużą twardą pestką, w smaku są bardzo kwaśne. Liście i kwiaty są mniej kwaśne. Drewno, korzeń i kora mają barwę żółtą, smak kwaskowatogorzki.

Surowiec. Berberys daje liczne surowce lecznicze i techniczne (farbiar-skie). Są to: korzeń berberysu — Rx Berberidis, kora z korzeni Coq/Rx Berberidis, kora z gałęzi — Cx Berberidis, owoce berberysu— Fr. Berberidis, liście i kwiaty berberysu Fol. FI. Berberidis i, tylko na zamówienie, drewno berberysu — Lignurn Berberidis.

Najważniejszym surowcem zielarskim jest kora z korzeni berberysu — Cx Berberidis radicis. Są to kawałki kory, powyginane, nieregularne, barwy ciemno-czerwono-brunatnej. Smak jest gorzki drapiący, zapach słaby. Głównym składnikiem czynnym kory jest alkaloid — berberyna, występujący w ilości około l,3°/o.

Surowiec nie powinien zawierać drewna, kory pochodzącej z pnia lub kory innych gatunków roślin. Ponadto musi być dokładnie oczyszczony.

Uwaga. Simo wiec jest dość toksyczny.

Zastosowanie. Korę berberysu stosuje się jako środek żółciopędny, szczególnie przy żółtaczce. Korzenie okorowane i drewno są często używane w farbiarstwie jako żółty barwnik. Dojrzałe owoce zawierają kwasy organiczne, głównie cytrynowy oraz duże ilości witaminy C. W stanie świeżym służą do wyrobu marmolady. Zbierać je można na specjalne zamówienie.

Zbiór. Owoce berberysu zbiera się, gdy są czerwone, lecz przed osiągnięciem pełnej ich dojrzałości — przypada to zazwyczaj na wrzesień. Zebrane za późno ciemnieją przy suszeniu. Suszyć je można w temperaturze