464 2

podsuwa* i przedsionkowa (błona Reissnera). dzieląc go na 3 komory (partycjo nazywane schodami bębenka i przedsionka oraz przewodem lub kanałem ślimako wym, które wypełnione są prawie nieściśliwymi cieczami. Schody przedsionka i schody bębenka zawierające pcrylimfę łączą się ze sobą na końcu ślimaka przez otwór - szparę osklcpka (helikotreroę). Przewód ślimakowy, ograniczony błoną podstawną i błoną Reissnera. wypełniony jest endolimfą.

Gdy strzcmiączko przylegające do tikienka owalnego porusza się ..do wewnątrz". wówczas chwilowa gęstość cieczy ślimaka w bezpośrednim sąsiedztwie okienka owalnego wzrasta. To ..zaburzenie" ciśnienia rozchodzi się wzdłuż. ślimaka w kierunku szpary osklcpka i dalej schodami bębenka do okienka okrągłego usytuowanego poniżej okienka owalnego (patrz ryc. 15.10 i 15.13b). Ze względu na dużą prędkość fal akustycznych w cieczach, wychylenia okienek owalnego i okrągłego są niemalże w przeciwfazie: ruch okienka owalnego do wewnątrz ślimaka powx>du-je ruch okienka okrągłego na zewnątrz i na odwrót.

Zaburzenie gęstości cieczy, które propaguje się w schodach bębenka i przedsionka powsiduje powstawanie tzw. fali biegnącej na błonie podstawnej. w wyniku czego błona ta podlega niewielkim odkształceniom, przemieszczającym się wraz z zaburzeniami ciśnienia perylimfy.

W przypadku gdy dźwiękiem wymuszającym jest ton. cykliczne zagęszczenia i rozrzedzenia perylimfy. propagujące się wzdłuż ślimaka, powodują cykliczne wychylenia znacznych obszarów błony podstawnej. Jednak nie cała błona podstawna drga w jednakowym stopniu, to. która część błony podstawnej wychyla się w największym stopniu, zależy od częstotliwości dźwięku, amplituda zaś tych drgań zależy od natężenia dźwięku.

Błona podstawna ma 33-35 mm długości, a jej właściwości fizyczne zmieniają się w miarę przesuwania się od podstawy do szpary osklcpka. U podstawy (tj. blisko okienka owalnego) błona ta jest wąska i sztywna, a w miarę posuwania się w kierunku wierzchołka (sąsiedztwo osklcpka) staje się coraz szersza i mniej sztywna. Dlatego też położenie miejsca o największym wychyleniu zależy od częstotliwości tonu: dźwięki o dużych częstotliwościach najsilniej wzbudzają obszary w pobliżu okienka owalnego, a dźwięki o małych częstotliwościach - w pobliżu szpary osklcpka. co schematycznie zilustrowano na ryc. 15.14. Dzięki temu błona podstawna dokonuje pewnej konwersji częstotliwości sygnału na miejsce jej maksymalnego wychylenia. Jest to przyporządkowanie częstotliwość 4-i miejsce: tony o małych częstotliwościach wytwarzają maksymalne wychylenie blisko szpary osklcpka. a tony o dużych częstotliwościach blisko okienka owalnego. Dzięki temu ślimak zachowuje się tak. jak analizator dźwięku: sygnał akustyczny złożony z tonów o różnych częstotliwościach i amplitudach pobudza w różnym stopniu różne obszary błony podstawnej. Ta właściwość ślimaka, umożliwiająca percepcyjne roz-separowanie dwóch tonów o różnej częstotliwości, nazywa się seUkhwateię czę-it&Uwośctową. Analiza dźwięku zachodząca na błonic podstawnej nie jest jednak doskonała: jeśli częstotliwości tonów różnią się nieznacznie, to mechanizm analizy nie pozwala na ich rozseporowanie i słyszymy jeden dźwięk. Drgania błony podstaw nej nie zmieniają się znacząco, gdy dźwięki docierają do ślimaka mc za porno-

464