466 467 2

krótkie. L' wielu gatunków przedostatnia para zredukowana. U samców 4 paru odnóż> odwłokowych jest dłuższa niż pozostałe. Część lasonogów ma u postaw uropodóu statocysty, otwarte lub zamknięte. Serce długie. Rozwój wprost. Młode osobniki wylęgają się z jaj w torbach lęgowych. Lasonogi odżywiają się drobnym pokarmem, są wszystkożemc.

I asonóg wielki — Mysis mirta, o ciele do 3 cm długim, jest pospolity m. in. w Bałtyku, w głębszych chłodniejszych wodach. Tworzy często ławice. Ważny składnik pokarmu ryb.

Rząd: pośródki — Cumacea

Synonimy cienkoodwlokowce. wzdqtnlco

Morskie, ok. 20 gatunków żyje w wodach słodkich. Występują przy dnie. zagrzebują się w mule i piasku. Żywią się delrytusem i drobnymi organizmami. Ok 800 gatunków, niektóre występują masowo.

Pośródki mają ciało do 35 mm długie (przeważnie 3 — 10 mm). Cechują je: duży wzdęły głowotulów. cienki wydłużony odwłok (ryc. I75B) i dwudzielne (płaty : grzbietowy i dolny) rostrum. co jest cechą unikalną u skorupiaków. Oczy siedzące, często złączone w jedno oko złożone, położone pośrodkowo. Karapaks pokrywa głowotulów i najczęściej 3—4 wolnych segmentów tułowia i jest z nimi zrośnięty Tworzy po bokach niewielkie komory skrzelowe. Komory, wskutek zrośnięcia tylnego brzegu karapaksu z tułowiem, od tyłu zamknięte, co jest osobliwością wśród skorupiaków. Czulki II u samic zmarniałe, u samców bardzo długie skierowane ku tyłowi ciała i u wielu leżą w specjalnych rowkach karapaksu. Szczękonóża w liczbie 3 par. Na pierwszej parze duże epipodity, zróżnicowane na gałęzie przednie i tylne. Tylne dłuższe z wyrostkami skrzelowy-mi, przednie, zwane syfonami, położone dobrzusznie stanowią rurki wpustowe dla wody dostającej się do komór skrzelowych. Odnóża tułowiowe o zmarniałych gałęziach zewnętrznych, odwłokowe występują tylko u samców, w liczbie 5 par.

W okresie rozrodu u samców występują zmiany godowe, m. in wydłużenie czułków. gałęzi zewnętrznych na odnóżach odwłoka, żywsze ubarwienie. Rozwój wprost.

Pośródek pospolity — Diastylis rathkei występuje m. in. w Bałtyku. Rozradza się zimą.

Pośródek gładki — Diastylis latris, przydenny, żyje na głębokościach 13—3 000 m. w okresie rozrodu planktonowy, w planktonie pojawia się (roi) nocą.

Rząd: odsiężnice — Ta na Idące a

Synonim: nierównonogi — Anizopoda

W większości morskie, nieliczne, występujące w Ameryce Południowej, słodkowodne. Żyją w strefach przybrzeżnych, zagrzebane w mule lub piasku, niektóre budują rurowate domkt, ze śluzowatych wydzielin krzepnących w wodzie. Nieliczne głębinowe. Ok. 7S0 gatunków, część występuje masowo.

Ciało drobne. 2—7 mm długie. Karapaks obejmuje głowę i dwa segmenty tułowia. Większość odsiężnic jest ślepa, u części występują nieruchome oczy słupkowe. Druga para szczękonóży, gnatopody, masywna, duża. wykształcona w szczypce (cecha charakterystyczna, ryc. 175C). Trzecia para odnóży tułowiowych przystosowana do wiercenia w mule. Dalsze odnóża tułowia długie, jednogalęziowe. Odnóża odwłokowe u wielu gatunków zredukowane. Nie występują narządy oddechowe, wewnętrzna powierzchnia karapaksu przystosowana do wymiany gazowej. Odżywianie drobnym pokarmem.

Jeden gatunek hermafrodytyczny, reszta rozdzielnopłciowa. Larwy,podobne do stadium dojrzałego. Stadium, zwane manka, cechuje się dużym podobieństwem do postaci dojrzałej, ale nie ma wykształconej siódmej pary odnóży tułowiowych.

Apseudes tcilpa występuje w większości mórz.

Rząd: równonogi — Isopoda

Najliczniejszy w gatunki rząd skorupiaków, ok. 10000. Obejmuje pancerzowce żyjące w morzach, w których zamieszkują wszystkie strefy, schodząc do głębokości 9000 m. Występują także w wodach słonawych, słodkich i na lądzie, wiele jest pasożytami zewnętrznymi zwierząt wodnych. Większość równo-nogów morskich i słodkowodnych zamieszkuje dna zbiorników, żerując w mule lub wśród roślinności dennej. Bytują w koloniach gąbek, parzydełkowców i mszywiołów. Nieliczne są pelagiczne. Część zamieszkuje wody podziemne.

Ryc. 176. Równonogi. A — ośliczka pospolita — Aselhis aąuaticus, B — stonóg myszaty — Oniscus asrllus, C — przekrój przez tułów samicy: k — komora lęgowa, s — skrzele

A

B

C

467