28 (463)

TERRARIUM

Lampart w terrarium

część I

tekst i fotografie: Witold Borkowski

Pośród wielu gatunków gadów popularnych w terrarystyce jest kilka takich, o których z powodzeniem można powiedzieć, że zadomowiły się na dobre w naszych terrariach. Ge-kon lamparci (Eublepharis macularius Blyth, 1854), bohater tego artykułu, jest z pewnością jednym z nich. Ten niewielki gad, obecny w światowej terrarystyce od kilku dziesięcioleci, prosty w chowie i łatwy w rozmnażaniu stał się sztandarowym pupilem terrariowym.

Brytyjski herpetolog Edward Blyth, odkrywając na Salt Rangę w pakistańskim stanie Pendżab i opisując w 1854 roku średniej wielkości jaszczurkę, nie spodziewał się chyba, że stanie się ona na całym świecie najpopularniejszym geko-nem w terrarystyce; ba, wtedy nie myślano wcale o hobby zwanym terrarystyką.

Systematyka i podgatunki

Gekon lamparci jest przedstawicielem podrodziny gekonów ruchomopowiekowych - Eublepharinae. Jak sama nazwa wskazuje jaszczurki te odróżnia m.in. obecność ruchomych, niezrośniętych powiek. Inną cechą jest brak lamelli—struktur zwiększających przyczepność do podłoża i umożliwiających poruszanie się po pionowych i gładkich powierzchniach, jak to jest u innych gekonów. Niektórzy chcący podkreślić odmienność tych jaszczurek twierdzą, że gekon ten nie jest ge-konem, i wymyślają nazwy, których jednak nie przytoczę, bo spotkały się one ze zdecydowanym brakiem akceptacji środowiska terrarystycznego.

Bliskimi krewniakami gekonów lamparcich są amerykańscy przedstawiciele Eublepharinae z rodzaju Coleonyx, azjatyckie gekony rodzaju Goniuriosaurus, afrykańskie gekony grubo-ogonowe — Hemitheconyx i gekony gładkopalce — Holodac-tylus.

Rodzajowa i gatunkowa nazwa łacińska wywodzi się od: eu — łaciński przedrostek oznaczający ‘dobrze, prawdziwie’, ble-phar ‘powieka’, macula ‘plama’. Dosłownie Eublepharis macularius oznacza ‘plamisty o prawdziwych powiekach’.

Do rodzaju Eublepharis należą oprócz bohatera tego artykułu: gekon turkmeński (E. turcmenicus), E. angramainyu z pogranicza iracko-irańskiego, południowo-zachodnioindyjski E. fuscus (do niedawna uznawany za podgatunek gekona lamparciego), E. hardwickii z północno-wschodnich Indii. Najprawdopodobniej obecna niestabilna sytuacja polityczna i restrykcyjne przepisy krajów, gdzie występują te gatunki, powodują, że nie są one dostępne na ogólnoświatowym rynku terrarystycznym.

Wyróżnia się dwa podgatunki gekona lamparciego — E. macularius macularius z Pakistanu i E. macularius afganicus z Afganistanu (okolice Kabulu i Dżalalabadu). Poprzednio wyróżnianie podgatunki E. m. fasciolatus z okolic Lahore w Pakistanie i E. m. montanus z okolic Karaczi uznano za odrębne populacje podgatunku nominalnego. Jak wspomniałem, E. m. fuscus zyskał rangę oddzielnego gatunku i wraz z nowokaledońskim Rhacodactylus leachianus uznawany jest za największego gekona, bo osiąga długość od czubka pyska do nasady ogona (SVL — snnut to went length) aż 25 cm.

Opis „lamparta”

Gekon lamparci to średniej wielkości jaszczurka o krępym, niemal cylindrycznym ciele, które jest nieco szersze od głowy i dłuższe niż szyja wraz z głową. Głowa „lamparta” jest od góry płaska, szeroka w okolicy skroniowej stopniowo zwęża się ku przodowi i tępo kończy, to nadaje jej nieco trójkątny kształt. Szyja o długości podobnej jak głowa jest cylindryczna, jej ruchomość pozwala na swobodne rozglądanie się dookoła. Kończyny gekona lamparciego są szczupłe i niezbyt długie. Palce krótkie i każdy zakończony drobnym, ale ostrym pazurkiem. Całe ciało pokrywa cienka skóra pokryta drobnymi guzkowatymi łuskami. Na grzbiecie i zewnętrznych powierzchniach kończyn one są większe. Ogon gekona lamparciego, który stanowi rezerwuar tłuszczu na czas niedostatków, jeśli nie został wcześniej odrzucony (w procesie autotomii) i zregenerowany, ma cylindryczny wrzecionowaty kształt. Jego długość stanowi niemal połowę całkowitej długości zwierzęcia. Niemal na całej długości od strony grzbietowej i z boków widać na nim obrączkowanie. Jeśli ogon zostanie odrzucony, regeneruje się w czasie zależnym m.in. od wielkości utraconego kawałka ogona. Zazwyczaj odrośnięcie całego ogona przy pełniej dostępności pokarmu i optymalnych warunkach środowiska trwa 3-4 miesiące. Zregenerowany kawałek ogona nie jest już tak okazały jak poprzednio,

V