493 2

przez szum (ryc. I5.29c). Jeśli do drogiego ucha podawany jest tylko szum. znów słychać sygnał (por. ryc. 15.29d). Zatem dodanie szumu do ucha. do którego nic podaje się tonu. powoduje, że ton ten staje się lepiej słyszalny. Ton przestaje być jednak słyszalny, gdy do obydwu uszu podawane będą takie same dźwięki. czyli wtedy, gdy do drogiego ucha doda się oprócz szumu także taki sam ton. jak do ucha pierwszego. Istotne w przedstawionym eksperymencie jest to. aby szumy podawane do obojga uszu były skorelowane. Zastosowanie niezależnych szumów nic prowadzi do zmniejszenia poziomu maskowania.

Gdy różnice faz lub różnice poziomów sygnałów w obydwu uszach są różne od odpowiednich różnic faz i poziomów sygnałów maskujących, wówczas zdolność detekcji i identyfikacji sygnałów polepsza się w porównaniu z sytuacją, gdy sygnały te mają w obu uszach takie same fazy i takie same różnice poziomów. Różnice takie występują w rzeczywistych sytuacjach jedynie wtedy, gdy sygnał maskowany i maskujący pochodzą ze źródeł usytuowanych w różnych miejscach przestrzeni. Ponadto różnica poziomów maskowania nic jest kolejnym aspektem lokalizowania dźwięków, ponieważ najwięksże wartości tej różnicy występują w sytuacji odwrócenia fazy. co w warunkach naturalnych występuje jedynie dla tonów o średnich wartościach częstotliwości i dla ściśle określonych położeń kątowych. Największe wartości różnicy poziomów maskowania występują wtedy, gdy sygnał i masker nie są rozscparowanc subiektywnie w przestrzeni.

Względne fazy tonu (S) i szumu (N) w obydwu uszach można opisać odpowiednimi wskaźnikami. Odwrócenie fazy odpowiada przesunięciu fazy o 180* lub n ra-dianów. Zatem N„S_f odpowiada sytuacji, gdy szum w obydwu uszach jest w fazie, a sygnał jest przesunięty w fazie. N_# oznacza, że szum w obojgu uszach jest niesko-relowany. Wskaźnik m wskazuje na prezentację monauralną. tj. prezentację jedno-uszną. W tabeli 15.2 podano wartości różnic poziomów maskowania dla różnych kombinacji sygnału i szumu. W czterech przypadkach, tj. N„S*. N„S_W. N.S,, i N,S„ nie stwierdzono różnic wartości progowych dla odsłuchu monauralnego i binauralnego i progi tc. mające jednakowe wartości, są progami odniesienia.

Największe wartości tego efektu uzyskano dla sygnałów o małych częstotliwościach. Gdy sygnałem maskującym jest s/um wąskopasmowy, wówczas duże wartości różnicy poziomów maskowania mogą występować dla sygnałów o dużych

Tabela 15.2

Wartości różnic poziomów maskowania (1U lóżnych międzywsznych relacji między sygnałem maskowanym i matkującym

Związek między sygnałem maskowanym i maskującym w obu uszach	Różnica poziomów maskowania w dB
N.S,	3
^NA	4
NA	6
NoS.	9
na	13
NA	1$

493