546

astygmatyzm mieszany, gdy w jednym przekroju głównym refrakcja jest większa, a w drugim mniejsza od zera. Korekcję astygmtfyzmu oka przeprowadzamy za pomocą soczewek astygmatycznych. tj mających co najmniej jedną powierzchnię to-ryczną. Dobieramy soczewki tak. że zdolność skupiająca każdego z przekrojów głównych koryguje refrakcję w odpowiednich przekrojach głównych oka- Jak widzimy. reguły korekcji w poszczególnych przekrojach głównych pozostają takie same. jak przy korekcji nad- i krótkowzroczności, z tym źe soczewki w oprawach muszą byó tak ustawione, aby ich zdolność skupiająca i refrakcja oka w danych przekrojach głównych były zgodne.

16.4.2. Mikroskop

Przejdźmy teraz do omówienia współpracy oka z układem optycznym w przypadkach. gdy zdolność rozdzielcza oka miarowego nie jest wystarczająca. Mając na uwadze powszechność zastosowania mikroskopu w naukach biologicznych i medycznych. ograniczmy się tylko do tego przykładu, starając się omówić istotne możliwości, jakie daje obserwacja mikroobiektów przez mikroskop, równocześnie wskazując na zjawiska fizyczne leżące u podstaw różnych metod mikroskopii.

Na rycinie 16.24 przedstawiony jest bieg promieni przy obserwacji za pomocą mikroskopu w najprostszym przypadku tzw. obserwacji w jasnym polu. Pomińmy na razie omawianie biegu promieni i rozw iązań konstrukcyjnych, bo różnią się one bardzo w całym zakresie metod mikroskopii, począwszy od obserwacji w jasny m polu. a skończywszy na mikroskopii elektronowej. Zwróćmy natomiast uwagę na to. że we wszy stkich systemach realizujących metody mikroskopii można wyróżnić te sainc układy funkcjonalne, a mianowicie: oświetlacz, preparat, mikroskop i układ receptorowy. Na rycinie 16.25 przedstawiony jest schemat stanowiący podstawę każdej metody mikroskopii, nad nim przeprowadzimy dalsze nasze rozważania.

Zadaniem oświetlacza jest uformowanie strumienia energii, zwykle jest mm światło, ale może być promieniowanie nadfioletowe, strumień elektronów i inne. Preparat powxxluje na skutek swej budowy fizycznej transformację strumienia energii. który staje się w ten sposób nośnikiem informacji o budowie preparatu

Transformacja la polega zawsze na ugięciu części strumienia oraz jednej lub więcej innych zmian Do zmian tych zaliczamy między innymi osłabienie natężenia w poszczególnych miejscach przekroju poprzecznego strumienia, rozproszenie energii, wzbudzenie luminesccncji oraz rozpatrując naturę falową tej energii - polaryzację i zmianę fazy. Po ty m przetworzeniu strumień energii trafia do mikroskopu, który ponownie powoduje jego transformację w postać zdolną do pobudzenia układu receptorowego w taki sposób, aby układ ten mógł zinterpretować zakodowaną w strumieniu energii informację. Mikroskop zawsze powoduje powiększenie przekroju poprzecznego strumienia, w niektórych przypadkach mikroskop równocześnie dokonuje innego przekształcenia, na przykład wówczas, gdy informacja zawarta w strukturze fazowej strumienia przenosi ją w strukturę energetyczną. Układ receptorowy rejestruje niejednorodności natężenia lub składu widmowego w prze-

546