5(1) antastic pl

Z, nimi zespolone są dwa pozbawione zdolności do skurczu komponenty mentów sprężystych: komponent ułożony równolegle do elementów kurczliwych i komponent ułożony w stosunku do nich szeregowo. W skład pierwszego wchodzi tkanka łączna otaczająca włókna mięśniowe oraz omięsna i powięzić, składnikiem drugiego komponentu są ścięgna znajdujące się na obu końcach mięśnia.

Bierne napięcie mięśnia (napięcie mechaniczne) powstające w rozciąganym, izolowanym mięśniu jest wynikiem rozciągania przede wszystkim komponentu równoległego. Na początku biernego rozciągania nitki aktyny wysuwają się łatwo spomiędzy nitek miozyny, przy dalszym jednak rozciąganiu narasta coraz bardziej opór stawiany przez elementy sprężyste mięśnia (ryc. 91).

W normalnych warunkach mięśnie w organizmie są nieco rozciągnięte (10—20%) w stosunku do ich długości minimalnej, którą przybierają skracając się po przecięciu ich ścięgien. Powodem tego rozciągnięcia jest pociąganie od strony kości, do których są one przyczepione. Kości te w związku ze zmieniającą się ich pozycją w różnych stawach, zawsze mniej lub więcej rozciągają mięśnie.

W organizmie mięśnie poprzeczne prążkowane wykazują nawet w stanię_ spoczynktfwiększe lub mniejsze czynne napięcie podstawowe zwane tonu-s"cm mięśniowym, mającym charakter odruchowy, precyzyjnie kont^: rolowanym przez wiele struktur ośrodkowego układu nerwowego, otrzymujących bez przerwy informacje o aktualnym napięciu mięśni, wysyłane przez proprioceptory narządu ruchu (wrzeciona nerwowo-mięśniowc i nerwo-wo-ścięgnowe). W odruchowym podtrzymywaniu tonusu mięśniowego biorą już udział ośrodki rdzenia kręgowego. W związku z tym przecięcie korzeni grzbietowych rdzenia lub uszkodzenie motoneutronów rogów brzusznych, jak również przecięcie lub podwiązanie nerwu kulszowego u żaby powoduje zanik skątowania w stawie biodrowym, kolanowym i skokowym odnerwionej kończyny i wydłużenie jej w porównaniu z unerwioną, która napięcie swych mięśni zachowała (doświadczenie Brondgcesta).

Częstotliwość dopływających do mięśni impulsów nerwowych podtrzymujących napięcie mięśni w spoczynku wynosi 3—10/s i zmniejsza się w czasie narkozy, podczas głębokiego snu oraz w ciepłej kąpieli, rośnie natomiast w stanach czuwania, zwłaszcza podczas pobudzenia układu nerwowego (podświadomie np. napinają się mięśnie w chwilach koncentracji uwagi). Zmiana postawy ciała towarzysząca ruchom związana jest z odruchową zmianą napięcia różnych grup mięśniowych. Upadek ciała przy napiętych mięśniach czyni cale ciało „sprężystym”, stawy i kości są wtedy skutecznie chronione.

v/

Skurcze izolowanego mięśnia

Izolowany mięsień drażniony bezpośrednio lub pośrednio przez nerw kurczy się, zmniejszając swą długość lub zwiększając swoje napięcie. Skurcz, przy którym dochodzi do zmiany długości mięśnia, przy niezmienionym napięciu, nazywa się skurczem izotonicznym. Jeśli natomiast zmienia się

Ryc. 91. Zmiany długości kurczliwego i sprężystego komponentu mięśnia oraz jego napięcia skurczowego podczas skurczu izoloniczncgo. Okres skurczu izomctryczncgo (u) i izotoniczncgo {!>)