638

Ultradźwięki są również stosowane do badania w bściwości mechanicznych roślin włóknistych, na przykład łodyg zbóż, lnu. konopi pod kątem oceny ich odporności na wylęganie. do badania wad wewnętrznych i niejednorodności struktury, w defektoskopii i hydrolokacji.

.iletody ultradźwiękowe są w wielu przypadkach stosowane równocześnie z innymi metodami, na przykład radiograficznymi do badania tych samych właściwości materiału.

O wyborze metody ultradźwiękowej decydują zwykle następujące względy:

-    kości czy tkanki miękkie „są przezroczyste" dla ultradźwięków.

-    aparatura jest prosta w obsłudze, dostępna na rynku krajowym, stosunkowo tania.

-    przejście fali nic wywołuje efektów ubocznych, które towarzyszą promieniowaniu X.

-    ultradźwięki umożliwiają badanie procesów i struktur w ujęciu dynamicznym.

Metoda ultradźwiękowa jest bardzo czub i pozwala na stosowanie fal o bardzo małym natężeniu, co zapewnia, że pomiary nie wpływają na właściwości mierzonego ośrodka ani na przebieg badanego procesu.

19.2.6. Litotrypsja

IJiotryptja, czyli metoda kruszenia złogów zalegających w organizmie człowieka za pomocą fal uderzeniowych wytwarzanych pozaustrojowo (extracorporcal shock wavc lithotripsy - ESWL). została po raz pierwszy zastosowana w leczeniu kamicy nerkowej. Obecnie ESWL jest postępowaniem z wyboru w przypadku kamicy nerkowej. Ze względu na dobre rezultaty w urologii badano również inne możliwe zastosowania ESWL. Pierwsza udana nieinwazyjna litotrypsja kamieni żółciowych falami uderzeniowymi wytwarzanymi pozaustrojowo została przeprowadzona w 1985 roku Skuteczność tej metody w odniesieniu do kamieni żółciowych okazała się jednak znacznie mniejsza ze względu na anatomię i fizjologię dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego oraz ic względu na skład chemiczny i strukturę zk>-gów.

Falę uderzeniowy określa się jako naglą zmianę ciśnienia, która zazwyczaj jest generowana w wodzie. Jest to fala akustyczna o wysokiej energii i z bardzo dużą amplitudą. Rozchodzi się w postaci pojedynczych impulsów z nagłym wzrostem ciśnienia mierzonym w nanosckundach i następnie z powolnym, mierzonym juź w mikrosekundach ckspotcncjalnym spadkiem. Na rycinie 19.5 przedstawiono przykładowy wykres krzywej ciśnienia generowanego w litotryptorze.

Litotryptory generujące fale uderzeniowe różnią się sposobem generacji W' związku z tym najczęściej dzieli iię je na:

-    elektrohydrauliczne.

-    piezoelektryczne.