Astrofotografia (10)

Elementarne pojęcia optyki i podstawowe optyczne instrumenty astronomiczne

światło monochromatyczne

Rys. 5. Aberracja sferyczna.

Jan Heweliusz, gdański astronom, żyjący w XVII wielu, zmniejszał aberrację sferyczną w następujący sposób: wykorzystywał fakt, że maleje ona wraz ze wzrostem ogniskowej, co między innymi skłaniało go do budowania kilkunastometrowych konstrukcji, nie mających sobie równych (pod względem długości) w ówczesnym świecie. Wada ta w dużym stopniu zależy od światłosiły instrumentu (jest proporcjonalna do trzeciej potęgi światłosiły).

Aberracja chromatyczna. Światło, które jest „mieszaniną" wszystkich kolorów tęczy, przechodząc przez obiektyw w refraktorach. ulega załamaniu, ale my chcemy, aby wszystkie składowe światła białego skupiały się w jednym punkcie. Tymczasem obiektyw działa jak pryzmat, powodując, że każda z barw załamuje się pod innym kątem: w efekcie światło czerwone skupia się w większej odległości od soczewki niż niebieskie lub zielone (rys. 6).

Rys. 6. Aberracja chromatyczna.

Aberrację chromatyczną eliminuje się poprzez budowanie złożonych obiektywów (dublety, tryplety). składających się ze szkieł o różnym współczynniku załamania. W reflektorach ta wada nie występuje.

Koma. Wada ta dotyczy' wiązek skośnych, tzn. takich, które nie są równoległe do osi optycznej instrumentu. Wada ta sprawia, że obraz gwiazd, nie leżących w centrum pola widzenia, jest zniekształcony (rys. 7). Im dalej od centrum pola. tym koma jest większa. Może-my ją wydatnie zmniejszyć, stosując przesłony (w obiektywach fotograficznych) lub diaiirag-my (w teleskopach). Koma najistotniejsza jest w astro fotografii, gdzie używane są ..jasne" obiektywy (zwłaszcza rosyjskie), które przy pełnym otworze dają zniekształcone obrazy gwiazd. Musimy wtedy zmniejszyć przesłonę o mniej więcej dwa stopnie. Wada ta jest tym większa, im krótsza ogniskowa obiektywu. Przy ogniskowych sięgających 300-500 mm (obiektywy rosyjskie) lub 180—200 mm (obiektywy niemieckie i japońskie) można robić zdjęcia przy pełnym otworze przesłony.