biol9

^ Substancje zapasowe. Są zawieszone w cytoplazmie w postaci ziarnistości, które mogą być otoczone cienką błoną. Mogą to być ziarna woluty-nowe, kwas ^-hydroksymąsłowy, fosfolipidy, siarka. Wytwarzane są przez bakterie w korzystnych warunkach środowiskowych, a wykorzystywane w okresach głodu.

Wykonanie ćwiczenia

Obserwacje mikroskopowe różnych form morfologicznych bakterii

•    Materiały: gotowe wybarwione preparaty mikroskopowe różnych form morfologicznych bakterii z rodzajów: Bacillus spp., Escherichia spp., Mi-crococcus spp., Diplococcus spp., Streptococcus spp., Tetracoccus spp., Sarcina spp., Staphylococcus spp., Vibrio spp., Spirochaeta spp., Coryne-bacterium spp., Mycobacterium spp., Leptospira spp.

•    Aparatura i szkło: mikroskopy bakteriologiczne.

•    Wykonanie:

-    gotowe wybarwione preparaty bakteriologiczne przykryć szkiełkiem nakrywkowym i oglądać pod mikroskopem w powiększeniu 10 x 40;

-    wykonać rysunki, uwzględniając różne formy morfologiczne oglądanych preparatów;

-    opisać wykonane rysunki, podając powiększenie mikroskopu, kształt morfologiczny i nazwę rodzajową bakterii.

5. MORFOLOGIA GRZYBÓW

5.1. Grzyby jako organizmy eukariotyczne

Ze względu na swoją budowę, grzyby, w odróżnieniu od bakterii, są zaliczane do królestwa Eucaryota (rys. 5.1). Zarówno drożdże, jak i pleśnie są nie fotosyntetyżującymi organizmami, o heterotroficznym sposobie odżywiania. Zbudowane są z jednej komórki (drożdże) lub składają się z wielu komórek zwanych strzępkami, których gęste skupiska tworzą grzybnię (mycelium). Komórki drożdży mają kształty kuliste, elipsoidalne, jajowate lub wydłużone. Ich ściana komórkowa jest zbudowana z hemicelulozy, a błona cytopla-zmatyczna młodych komórek jest trudno dostrzegalna pod mikroskopem. Grubość jej wzrasta z wiekiem komórki - w komórkach starszych jest już dobrze widoczna. Protoplazma drożdży również zmienia się z wiekiem komórki: u komórek młodych jest jednolita o barwie szarej, a u starych staje się ziarnista. Wewnątrz cytoplazmy znajdują się wakuole wypełnione sokiem komórkowym oraz substancje zapasowe w postaci glikogenu i tłuszczu.

] Strzępka grzybów pleśniowych jest rurkowatą komórką otoczoną ścianą komórkową, zbudowaną z substancji polisacharydowych, jak: chityna, glu-kan, mannan oraz białka i lipidy. W cytoplazmie strzępek występują: właściwe jądro komórkowe (zawierające sok jądrowy, chromatynę, chromosomy

Rys. 5.1. Schemat budowy eukariotycznej komórki workowca: 1 - ścianka poprzeczna (septa), 2, 12 - rybosomy, 3 - błona jądrowa, 4 - retiku-lum endoplazmatyczne, 5 - ziarna glikogenu, 6 - ściana komórkowa, 7 - pora w ścianie poprzecznej, 8 - błona cytoplazmatyczna, 9, 13 - mito-chondrium, 10 - jąderko, 11 - jądro, 14 - wod-niczka, 15 - krople tłuszczu

7

8

9

10 11

12

13

14

15

i jąderka), mitochondria, rybosomy, aparat Golgiego. Wszystkie te organelle są podtrzymywane i organizowane przez mikrotubule i reticulum endoplazmatyczne, które dzieli wnętrze komórki na wiele oddzielonych błonami kompartmentów (ang. pokoiki). U grzybów niższych nie występują przegrody wewnątrzkomórkowe. Strzępki grzybów wyższych są podzielone przez przegrody - septy, w których są centralnie ulokowane pory, przez które substancje odżywcze przechodzą z jednego segmentu do drugiego. Starsze strzępki mają liczne wakuole i mogą być oddzielone septami od części młod-szej. W miarę upływu czasu wakuole wypełniają całą komórkę, a pory w przegrodach ulegają zamknięciu i strzępka obumiera. U grzybów wyższych grzybnia składa się z 2 części: wegetatywnej - odpowiedzialnej za rozwój grzybów i pobieranie substancji odżywczych, oraz rozrodczej - generatywnej.

i

i    5.2. Fizjologia grzybów

jj

Grzyby należą do organizmów heterotroficznych, które do swoich procesów życiowych wymagają organicznych związków węgla i azotu. Mają one bogaty układ enzymatyczny, który umożliwia im wykorzystanie substancji występujących w otoczeniu, jak również przeprowadzenie reakcji syntezy, w któ-i    rych wyniku mogą powstawać np. toksyny lub antybiotyki. Grzyby są

saprofitami - wykorzystują martwe szczątki roślin, zwierząt lub drobno-

i

ir

ń

I

i

39