CCF20081011 7

28

28

Jk 2 AŃ

Powiększenie mikroskopu można również wyliczyć ze wzoru na soczewki, przyjmując dla uproszczenia, że obiektyw i okular zbudowane są z pojednczych soczewek.

powiększenie mikroskopu = ■—■

f| X h

d - odległość dobrego widzenia (około 250 mm),

I - odległość obrazu od soczewki, przyjmuje się długość tubusa (160-170 mm), Ij - odległość ogniskowa obiektywu,

1*2 - odległość ogniskowa okularu.

Zdolność rozdzielcza mikroskopu określa, jak blisko siebie mogą leżeć dwa punkty, aby patrząc na nie przez mikroskop można je było widzieć jako punkty oddzielne. Zdolność rozdzielcza zależy wyłącznie od obiektywu. Zdolność rozdzielczą określa wzór:

D =

gdzie:

I) - najmniejsza odległość między punktami,

\ - długość fali światła,

AN - apertura numeryczna obiektywu.

Apertura numeryczna (AN) określa zdolność układu optycznego do przyjmowania światła i wyraża się wzorem:

n • sin ot

gdzie:

n - współczynnik załamania światła środowiska między preparatem a obiektywem,

(X - kąt aperturowy utworzony przez skrajny promień wchodzący do • soczewki czołowej obiektywu a jego osią optyczną.

Im krótsza jest fala stosowanego światła i im większa apertura liczbowa obiektywu, tym większa jest zdolność rozdzielcza. Wzrost AN jest ograniczony. Wartość apertury numerycznej dla obiektywów suchych wynosi poniżej 1,0. Natomiast obiektywy immersyjne mają aperturę powyżej 1,0 (1,2-1,6). X - długość fali światła widzialnego mieści się w granicach 0,4-0,7 |xm, średnio • przyjmuje się 0,55 pm. Zdolność rozdzielcza dla obiektywu immersyjnego o aperturze 1.25, przy długości fali świetlnej 0,55 pm jest następująca:

_r. 0,55 pin ₀ ' 2 • 1,25 " ^0,2

Jeżeli przedmiot ma średnicę około 0,2 pm (I mikrometr = 1 pm = 0,001 mm) i zostanie powiększony 1000 razy, to do oka trafia obraz przedmiotu wielkości 0,2 mm, który jest łatwo dostrzegalny.

Zdolność rozdzielcza mikroskopu optycznego zwykłego wynosi 0,2 pm.

Odległość robocza jest to odległość pomiędzy soczewką czołową obiektywu a preparatem w momencie prawidłowego ustawienia ostrości obrazu. Odległość ta jest odwrotnie proporcjonalna do powiększenia, tzn. w miarę zwiększania powiększenia odległość robocza maleje.

Przestrzeli robocza jest to przestrzeń między soczewką czołową obiektywu a preparatem w chwili najlepszego widzenia. W obiektywach suchych jest ona wypełniona powietrzem, a w obiektywach immersyjnycli przestrzeń roboczą wypełnia płyn immersyjny.

PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE PRACY Z MIKROSKOPEM

1.    Zapoznać się z budową oraz zasadą działania mikroskopu.

2.    Ustawić mikroskop w odległości około 15-20 cm od skraju stołu.

3.    W oś optyczną mikroskopu włączyć obiektyw o najmniejszej sile powiększającej i za pomocą śruby makromctrycznej ustalić jego odległość od stolika na 2-3 cm.

4.    Otworzyć całkowicie przysłonę irysową i włączyć oświetlenie, podnosząc lub opuszczając aparat oświetlający, ewentualnie regulując otwór przysłony.

5.    Jeżeli mikroskop ma oddzielne źródło światła, należy ustawić lampę w odległości około 25 cm od lusterka mikroskopu i przy najmniejszym powiększeniu mikroskopu ustalić oświetlenie tak manipulując lusterkiem, aby patrząc przez mikroskop, całe pole widzenia było równomiernie i jasno oświetlone. Należy posługiwać się płaską stroną lusterka (lusterko wklęsłe jest używane, gdy wyłączony jest kondensor). Dalszej regulacji oświetlenia dokonuje się przez ustawienie aparatu Abbego.

6.    Na stolik mikroskopowy położyć preparat, umieszczając go w odpowiednich zaciskach.

7.    Patrząc z boku mikroskopu, zbliżyć maksymalnie stolik z preparatem do soczewki czołowej obiektywu. Następnie bardzo wolno, przy użyciu śruby