CCF20090322013

elementów metalowych bryłowych, umieszczonych w tworzywie.

Naprężenia własne mogą powstawać również w przedmiocie, który opuścił gniazdo formujące, bowiem zachodzą w nim procesy omówione w punkcie poprzednim przy charakteryzowaniu skurczu wtórnego. Naprężenia te nazywa się naprężeniami własnymi strukturalnymi.

Naprężenia własne przepływowe, wylotowe i współpracy ulegają relaksacji, natomiast naprężenia własne strukturalne na ogół relaksacji nie ulegają.

Pomiary naprężeń własnych, zwłaszcza w warstwie wierzchniej, są dość złożone, a ich interesujący przegląd zawiera praca D. Biirklego [4.8] i T. Sterzyńskiego [4.56]. Istnieją możliwości adoptowania metod pomiarów naprężeń warstwy wierzchniej metali, przedstawionych przez M. Hebdę i A. Wachala [4.16] oraz przez R. Górecką i Z. Polańskiego [4.14].

Naprężenia własne w sposób istotny wpływają na jakość przedmiotów, w zakresie tolerancji wymiarów, kształtu i położenia wzajemnego elementów, a poprzez to na ich wytrzymałość, trwałość, funkcjonalność i niezawodność. Często ze wzrostem naprężeń własnych, wymienione właściwości i cechy ulegają pogorszeniu i dlatego zazwyczaj naprężenia te traktuje się jako niepożądane. Ale bywa, że wzrost naprężeń własnych powoduje ich polepszenie, np. jeżeli kierunek i wartość naprężeń będą tak dobrane, że w czasie użytkowania przedmiotu przeciwdziałają obciążeniom zewnętrznym lub zmniejszają zużycie.

273