CCF20110121148

[£> Beata Ostrowska [£> Twoja matura - Chemia

2. Ciemna strona azotu

„ W naszym październikowym felietonie opisywaliśmy wyjątkowe zalety azotu jako nawozu. Powrót mitu gwiezdnych wojen skłonił nas do ponownego poruszenia tematu azotu, tym razem jednak jego ciemnej strony: gaz ten jest składnikiem większości materiałów wybuchowych (...).

Dokładnie, lecz ostrożne ucieranie mieszanki 75% wagowych białej saletry, 15% węgla drzewnego i 10% żółtej siarki daje ziarnistą, czarno-szarą substancję - dokładnie wymieszany proch strzelniczy, ciągle powszechnie używany (...). W prochu strzelniczym atomy tlenu saletry już są w środku, a opóźnienie (reakcji) wynika jedynie z odległości pomiędzy maleńkimi cząstkami utleniacza i paliwa, którą muszą pokonać atomy. W nowszych materiałach wybuchowych tlen, azot, wodór i węgiel tkwią obok siebie w każdej pojedynczej cząsteczce. Wymieszane są w skali „atomowej” i przy odparowaniu mogą zderzyć się od razu (...).

Termin „ materiały wybuchowe ” dotyczy mieszanin takich jak trotyl. Nitrowanie odbywa się przez przyłączenie jednej lub więcej cząsteczek prostych tlenków azotu do cząsteczki związku organicznego. Może to być dobrze znany produkt petrochemiczny, taki jak toluen, który, gdyby jego węglowodorowy pierścień ozdobić symetrycznie trzema grupami -N0₂, zmieni się w trinitrotoluen, TNT (...)• Pierwszymi materiałami wybuchowymi o dużej mocy były nitrogliceryna oraz bawełna strzelnicza. ”

„Świat Nauki” nr 12/1999, s. 114.

2.1. Oblicz, ile gramów azotu znajduje się w 1 kg prochu strzelniczego.

		Odp.
2.2. Która z substancji chemicznych pełni w prochu strzelniczym rolę utleniacza, a która paliwa? Podaj nazwy tych substancji, utleniacz: paliwo:
2.3. Podaj uproszczone wzory półstrukturalne dwóch innych substancji, o których mowa w felietonie, będących również materiałami wybuchowymi.
wzór I	wzór II

Dokonywać interpretacji ilościowej wybranych procesów.

0-2 p.

Rozumieć pojęcia: utleniacz i paliwo.

0-2 p.

Rysować wzory uproszczone wybranych substancji chemicznych.

0-2 p.

XX. Zadania z fragmentem tekstu popularnonaukowego - Poziom rozszerzony