116
W interakcyjnych koncepcjach wychowawczego środowiska rodzinnego podkreśla się zależność funkcjonowania rodziny, jako systemu związków interpersonalnych, od wspólnych celów i dążeń rodziców i dzieci (Maccoby, Martin, 1983) czy też od podejmowania i utrzymywania przez nich wspólnej linii działania (Shugar, Babska, 1986). Na poniższym schemacie przedstawiono jeden z takich modeli.
116
Przewaga Zrównoważone Przewaga
celów rodziców (uzgodnione) celów dziecka
rozwiązania
Wspólne
cele
D
Ryc. 5. (wg E. Maccoby, 1979)
Rodzice i dzieci zmierzają w swym działaniu do określonych celów. Cele te nie zawsze są zgodne i wówczas powstaje konflikt między dążeniami matki czy ojca a dziecka. Sytuacje codzienne nastręczają mnóstwo okazji do takich konfliktów: grymasy przy jedzeniu, przedłużająca się zabawa, zabrudzenie lub zmoczenie ubranka i inne „przygody”, traktowane często przez rodziców jako przejaw uporu czy nieposłuszeństwa. Małemu dziecku nieraz trudno sprostać wymaganiom rodziców: jeśli jest zbyt samodzielne, naraża się na niebezpieczeństwo, jeśli natomiast jest za mało przedsiębiorcze — bywa ganione za powolność czy lenistwo. Jak ukazuje schemat 2, idealna sfera czy obszar interakcji to całkowite podzielanie wspólnych celów przez dzieci i rodziców. Zdarza się to jednak niezwykle rzadko, zwłaszcza w okresie wczesnego dzieciństwa. Jednakże im częściej współuczestnicy interakcji są gotowi do wzajemnego zrozumienia, to jest uszanowania obustronnych wymagań i do ewentualnych ustępstw