CIMG2816

W przypadku pojedynczego oznaczenia próbki określonej matrycy można wyróżnić cztery różne szczeble drabiny (czynniki wpływające na wynik), a mianowicie: 1) metoda w swoje] istocie, metoda według sposobu postępowania w laboratorium, 3) zmienność w laboratorium z dnia na dzień, 4) powtarzalność. Każdy z tych szczebli drabiny wprowadza swoją własną niepewność. Na odtwarzalność wewn ąt n labom to ryjn ą, R_w. składają się szczeble 3 i 4 zmienność z dnia na dzień I powtarzalność. Powtarzane porównania międzylaboratoryjne wykazują bias laboratorium, szczebel 2, a jeśli stosuje się różne metody - to także zmienność biasu metody, szczebel l. Niepewność pomiaru na ogół zawiera w sobie wszystkie cztery szczeble.

Niepewność pomiaru, tak jak dokładność, jest kombinacją oddziały wań losowych i systematycznych, jak przedstawiono na Rysunku 3, gdzie dodatkowo przedstawiono różne wymagania dotyczące niepewności pomiaru jako małe i duże koła. W celu poszerzenia wiadomości na temat niepewności pomiaru można polecić raport Nordtestu [5] oraz przewodnik Eurachemu i ISO [6].

CD

C

N

O

>s

0)

E

Q)

1/5

>

w

.$5

’c

J,n

"O

*o

O

Rysunek 3. Wpływ oddziaływań losowych i systematycznych na wyniki analiz i niepewność pomiaru można zilustrować jako skuteczność trafiania w cel - w wartość odniesienia lub w wartość prawdziwą. Każdy punkt przedstawia uzyskany wynik analizy■ Dwa koła [o różnej średnicy] ilustrują różne wymagania dotyczące jakości wyników. Wymaganie 1 spełnione jest w przypadku lewej dolnej tarczy, a wymaganie 2 - w pozostałych, z wyjątkiem prawej górnej. Górna lewa tarcza przedstawia typową sytuację w większości laboratoriów.

Powtarzalność i odtwarzalność

Pojęcia¹ powtarzalność używa się wówczas, gdy próbkę (lub identyczne próbki) analizuje kilkakrotnie ta sama osoba w jednym laboratorium i za pomocą tego samego przyrządu. Rozrzut wyników uzyskanych przez analityka w takich warunkach jest najmniejszy z możliwych. Pojęcia odtwarzalność używa się wówczas, gdy próbkę analizuje się stosując tę samą procedurę analityczną, ale w różnych warunkach, na przykład gdy analizy prowadzą różne osoby w różnym czasie, za pomocą różnych przyrządów i w różnych laboratoriach.

Odtwarzalność węwnątrzlaboratoryjna (albo precyzja pośrednia) jest pojęciem określającym ^ sytuacje pośrednie pomiędzy tymi dwoma skrajnymi przypadkami.