DSC00041 4

7.2 Zabaizama lątow uagfilntons t napadowe 439

wieka. Psychoterapia polega na odkrywaniu konfliktów, które w dzieciństwie utrudnu-ly ten rozwój, i na przepracowywaniu na nowo procesów kształtujących osobowość, przede wszystkim zaś procesu zwanego .kompleksem Edypa" poprzez przeżycie go na nowo w sytuacji terapeutycznej i rozwiązanie konfliktu w inny, mcneuroryczny sposób. Ma to prowadzić do wytworzenia się tym razem dostatecznie silnego ego.

Wiród następców Freuda Alfred Adler pierwszy zwrócił uwagę na znaczenie samooceny, przede wszystkim widzenia siebie w kategoriach uła-sUboSć jako głównego źródła lęku i kształtowania się postaw obronnych przed tym lękiem w postaci neurotycznych mechanizmów kompensacji i nadmiernej kompensacji. Kolejni teoretycy tzw. psychiatrii dynamicznej, a więc przyjmującej jako podstawowe dwa freudowskie instynkty, silniej podkreślili znaczenie mechanizmów społecznych w kształtowaniu ego i w widzeniu dodatkowych źródeł lęku. Twórcy grupy .teorii relacji z obiektem' zwracali szczególną uwagę na zagrożenie utratę obiektu miłości jako główne źródło tzw. lęku separacji u dzieci, który odbija się potem w lęku przed opuszczeniem, samotnością i brakiem pomocy, stanowiącym część poznawczej reprezentacji a góra fobii.

Kaien Horacy, jedna z głównych twórców szkół dynamiczno-kułturowych psychoanalizy, za główne źródło lęku zwanego przez nią podstawowym uważała oddziaływania rodziców we wczesnym okresie dzieciństwa. Przyczyną tego lęku jest według mej brak akceptacji ze strony rodziców. Następujący w wyniku tego lęku rozwój osobowości neurotycznej stanowi konsekwencję tego włośnie lęku podstawowego, dezorganizującego kształtowanie się postawy wobec samego siebie i postaw wobec innych ludzi. Powoduje to wytworzenie się systemu obron opierających się na zafałszowaniu własnego obrazu, co pociąga z koki zagrożenie odsłonięciem tego zafałszowania i zachwianiem samooceny. Stwarza to warunki do narastania lęku i zmniejsza możliwo-ści skutecznego i zadowalającego działania w życiu.

Szkoły humanistyczne psychiatrii, np. szkoła Carla Rogcrsa, zwracają uwagę na zakłócenia oceny wartości swojej osoby i wydarzeń zewnętrznych wskutek narzucania norm i wartości przez otoczenie. Konflikt między oceną własną („organizmiczną"} a narzuconymi ocenami innych, przyjętymi za własne w procesie socjalizacji, stanowi nieustanną przyczynę przeżywania lęku i napięcia.

Zaliczane do humanistycznych, ale wyrosłe z psychoanalizy i z filozofii egzystencjalnej szkoły egzystencjalne psychiatrii zwracają uwagę na źródło lęku zawarte w konflikcie związanym z bytem ludzkim: konflikcie potrzeby transcendencji i odniesienia do nieśmiertelności cechującej psychikę człowieka z koniecznością śmierci, cierpienia ograniczenia bytu ludzkiego.

Teorie behawioralne, powstałe w wyniku przeniesienia doświadczeń na zwierzętach (Pawłów. Thoradike, Skinner) na zachowania człowieka, rozpoczynając od prostego modelu bodsicc-reakcja (S-R) i warunkowania klasycznego, zwracają uwagę na uczenie się reakcji lękowych, na stopniowe wiązanie bodźców obiektywnie rucłękorodnych z przeżywaniem lęku. Następnie teorie behawioralne rozwijały się na podstawie analizy i zastosowania różnych form warunkowania sprawczego [instrumentalnego!-, uwzględniających w nabywaniu i utrwalaniu zachowań nie tylko proste skojarzenie czasowe (jak w warunkowaniu klasycznym), ale także emocjonalne konsekwencje zachowania (np. unikanie bodźców, które budzą lęk). Konsekwencją terapeutyczną takiego poglądu tą metody behawioralnego oduczania reakcji lękowych, szczególnie przez zastępowanie związku bodźca łękorodnego z przeżyciem lęku poprzez wytworzenie no węgo związku warunkowego tego bodźca z mną, pozytywną emocją. Na tym polega