DSC00037 3

7 i. ZtttfNM lękowe uogOhnton*. napadowe 435

język »ako zjawisko poznawcze i społeczne pozwała rozumieć znaczenia nadawane •łowom w danym kropi kulturowym Słowa oznaczające lęk w językach rachodmoeu-rapefsktch:    <ang!, Artjpt (mcm). awaete (franc.) prawdopodobnie wywodzą soę

2 poia mdoeuropcjskiego. angfr - „dusić. zawężać, ścieśniać". Żiódłosłów ten jest widoczny w greckim słowie anchein, znaczącym: „dusić się, udusić, zamknięcie*, a takie w łacinie, np. w angor („duszenie się, uczucie bycia w pułapce* czy aiaaetas („nadmierna obawa, skurczenie się ze strachu"). W języku polskim słowo „Łęk* ma według A. Bnlekncra etymologię Utewtko-słowtańską (.zginanie, kurczenie się od strachu"). Pomimo licznych odmian w konotacji i subtelnych odchyleń znaczeniowych poczucie ucisku, skurczu i duszenia w gardle i w klatce piersiowej może być rozpoznawa ne jako centralny element znaczeniowy słów mających podaną wyżej etymologię. )uż u bardzo krótka i powierzchowna analiza lingwistyczna dowodzi, że lęk jako przeżycie towarzyszy ludziom od zarania dziejów i od początku kojarzy się z określonymi przeżyciami somatycznymi i emocjonalnymi.

Również w medycynie zjawisko to opisywano od starożytności, jednakże aż do połowy XIX w. medycyna nic czyniła rozróżnienia łęku i depresji, choć obserwowano i opisywano liczne objawy jednego i drugiego stanu w ramach pojęcia melancholii, opartego na teorii humoralnej. Pierwszym źródłem wzmiankującym o tej ..chorobie czarnej żółci”, której objawami są strach i przygnębienie, jest Corpus Hippoctaticum - zbiór 70 tekstów medycznych z V w. przed Chrystusem. WII w.ilc. Gakn następująco opisywał patogenezę lęku u mclancholików: ciemna para ulatniająca się z czarnej żółci w wyniku ogrzania jej w okolicy podżebrowej ihypochondrium) unosi się do mózgu, powodując strach i mroczne myśli. Powstawanie lęku w wyniku .ciemnych oparów" wiązał on - na zasadzie analogii - z powszechnie obserwowanym u ludzi strachem przed ciemnością. W dobie nowożytnej Robert Burton w Anatomii melancholii (1621), dzidę raczej encyklopedycznym niż medycznym, zawierającym wiele przesądów uznawanych ówcześnie za wiedzę, przedstawia smutek i strach jako główne przyczyny melancholii. Praca ta zawiera jednak niemal wszystkie współcześnie znane postacie łęku: lęk przed śmiercią, przed utratą bliskich, lęk związany z dercałizacją, z urojeniami parsnoidalny-mi. Opisuje też hipochondrię, lęk antycypacyjny, hipcrwcntyincję, agor&iobię i różne fobie swoiste, jak lęk przed publicznym wystąpieniem, lęk wysokości czy klaustrołobię. Dopiero pod koniec XVIII w. teoria humoralna straciła swój wpływ na myślenie medyczne; melancholię zaczęto więc wiązać - zgodnie z popularnymi wówczas poglądami •cnsualistów (kładących nacisk na postrzeganie i wrażliwość zmysłową} - z nadwrażliwością układu nerwowego, a nic z czynnością wątroby czy śledziony. W tym tez czasie brytyjski lekarz (Culien) wprowadził w swojej klasyfikacji chorób układu nerwowego pojęcie neumsir - nerwica - wskazujące na zaburzenie funkcji układu nerwowego Początków myślenia o zaburzeniach nerwicowych w sensie zbliżonym do dzisiejszego rozumienia ich jako grupy zaburzeń odrębnych od zaburzeń afektywnych t wiążących się ściśle z przeżywaniem negatywnych emocji, przede wszystkim lęku. można doszukać się w połowie XIX stulecia. Praca Fleminga Ober PraecanhalangMt (O lęku przcdsercuwyml, wydana w 1846 r, jest prawdopodobnie pierwszym tekstem modycz nym traktującym o innej swoistej postaci zaburzona lękowego, niż opisywane do tego czasu fobie. W 16701 wiedeński lekarz M. Bencdikr w artykule Uher Pknzschwitukl (O zawrotach głowy na otwartym placu) opisał pacjenta, który doprał na zawroty głowy. gdv wychodził ru ulicę czy plac. więc unikał tych miejsc. Bcnedikt uważał lęk za następstwo zawrotów głowy C Westphal, który pierwszy użył w 1672 r terminu ago-