DSC00074 5

maraema me prowadzą w sposób naeucaronny do patołogtcznycn nwogum Mam tujwiękizej powszechności diagnozy PTS D inne rozpoznania związane : urazem [po-za ASD, któro etiologicznie wiąże się z PTSO) mogf obejmować różne postacie depns sji, lęk napadowy, fobie i .nadużywanie substancji psychoaktywnych. Doznany twa może się łączyć z osobowością z pogranicza [bordezhne], dysocjacyjnymi zaburzeniami osobowości, zaburzeniami jedzenia czy też zaburzeniami somatyzocyjnyim. Choć nas zupełnie wiadomo, czy inne zaburzenia psychiczne (zwłaszcza z osi I) są wynikiem bezpośredniej ekspozycji na uraz, czy też &ą wtórnym skutkiem przewlekłego PTSD, mc budzi wątpliwości, że zaburzenia lękowe i depresja są szczególnie związane 2 PTSO.

Do czynników predysponujących do podatności na uraz z ryzykiem w postaci PTSD należą:

•    płeć,

•    cechy osobowości,

•    podatność genetyczna na występowanie objawów psychopatologicznych lub określonych zaburzeń psychicznych,

•    urazowe doświadczenia w dzieciństwie,

•    poprzedzające ekspozycję urazy łub zmiany życiowe,

•    niedoskonałe systemy oparcia społecznego,

•    niedawne nadużywanie alkoholu łub narkotyków,

•    poczucie braku kontroli nad zdarzeniami stresującymi.

W rozwoju PTSD bierze się pod uwagę ewentualność predyspozycji genetycznych. Na podstawie badania dużej grupy żołnierzy bliźniaków, którzy uczestniczyli w wojnie wietnamskiej, okazało się, że zgodność jest większa między występowaniem objawów PTSD wśród bliźniąt jednojajowych niż wśród dwujajowych, co wskazuje na rolę predyspozycji genetycznej. Kolejnym czynnikiem ryzyka rozwoju PTSD są niekorzystne lub urazowe doświadczenia. W5ród nich wymienia się. napaść na tle seksualnym, separację lub rozwód rodziców {przed 10 r.ź. dziecka); niską samoocenę w okresie dostania; problemy zdrowotne i zaburzenia psychiczne w młodym wieku. Wśród czynników zwiększających podatność na ryzyko rozwoju PTSD znaczną rolę odgrywają cechy osobowości. Zaburzenia osobowości, które zwykle wynikają z powtarzającej się ekspozycji na urazy w dzieciństwie, nie mają jednoznacznego związku z PTSD. Osobowość, która niewątpliwie wpływa na częstotliwość doznawania negatywnych zdarzeń życiowych, z jednej strony wpływa na samą ekspozycję, a z drugiej na podatność na niekorzystne oddziaływanie stresora.

Uważa się, że wrodzone cechy jednostki mogą stanowić najważniejszy czynnik decydujący o tym, czy skutkiem urazu będzie PTSD. Wystąpienie PTSD zależy zatem ad interakcji predyspozycji i stresorów. U osób ze zwiększoną podatnością nawet średnie nasilony stres daje psychopatologiczną odpowiedź. Osoby zaś z dużą odpornością na obciążenia psychofizyczne wykazują PTSD dopiero po przeżyciu wyjątkowo sdnep stresu. Jeśli ASD i ostre PTSD częściej można wyjaśnić poprzez ekspozycje na uraz, ta przewlekle PTSD bardziej zależy od czynników predysponujących.

O wiele większym ryzykiem wystąpienia jednorazowego czy wielokrotnego pełno-objawowego zespołu PTSD obciążone jest doświadczanie poczucia zagrożenia życia na skutek powszechnych zdarzeń związanych z agresją i przemocą niż ekspozycja aa katastrofy naturalne. Wielkie katastrofy naturalne - jak trzęsienia ziemi, pożary lasów, erupcje wulkanów czy powodzie - zawsze były traktowane jako katastrofy dla całych populacji. Prowadzone badania skutków katastrof wskazały jednak na mearkld