DSC00332

lamicdcil w Spteuach fosforycznych (18 lf»).

natyka ulatakasago*fia    ^u okoHcano*iowcj . komediipoli

lycmei doby mpoieoibkici (Ludwik Dmuazewski, Alojzy Żółkowski) W roku 18Ji w \stawiono « Wais/awir komedie Dmuszcwskicgo Ufo,, _twydana U roku 1S22). I\*tatic oficerów napoleońskich, Majora i rot,ni->n m I uhomira. pojawiły >ię w Pinu (. •shlbjbic (ISIS). Inna żołnierska farsa . V lek son dr a Fredr\ ikmty i huzary (wyst. w roku 1825, vvyd « roku 18J6) zagoniła na stałe w repertuarze teatralnym, a także w teatrze telewizyjnym.

Legendę u la ,isk.| stwor/vta poezja powstania listopadowego. Jej inicjatorem był * Uinermy f\d. autor Pieśni Janusza (1835). W jego wierszach pojawili się m.in. ludowi wojacy, krakusy oraz wachmistrz Dorosz. Ten wiarus In I jedną .• licznych postaci literackich starych żołnierzy służą-cvch niegd\ - )>od dowództwem Napoleona. Do nich zalicza się również stary kapral / III części + Dziadów i Grzegorz z -> Kordiana.

W wierszu Pola \jpad pojawił się inny wątek literacki: spotkanie ulana i dziewczyny. Postacie ułanów pojawiły się następnie w wierszach mało znanego poety Franciszka Kowalskiego Krakusy i Ulan na umiecie (1831). Bohaterem wierszy o ułanach bywał również koń, znany skądinąd w lite r.tturzc romantycznej towarzysz kozackich gonitw i bitew, występujący w Mickiew iczowskim * I jryste. Pojawił się on m.in. w wierszu •> Adama Mickiewicza Śmierć pułkownika.

Upiór

Jest to zjawa człowieka umarłego, który z różnych powodów nie zazna! spokoju po śmierci. Postać ta wywołuje grozę, jest makabryczna i d/iala na s/kodę ludziom. W ► podaniach bardzo często upiór pojawiał stę jako wampir wysysający krew, strzyga lub zmora. Na podstawie prze*

i,„Iowy. I» zapina nyi U w KU%hduch »/*„

ludu polsku*" i Hus, (1817) K^\_mxvr/^^ct; Ernach i po_t

.......* "• ^: .................. ^w!*<ly*ławu Wójcicki

| • "V., • ^ •VIII*

c•0'"'"    1820) i Antoniego Edwarda Odyńca (Adela, 1X22,i l.e

oryginalnym nawiązaniem do Lemtry hyla Ucieczka (1832) H°^r,h T, Mickiewicza. U Mickiewicza upiór pojawiał się bardzo często, ,Adanw Romantyczności (Jasieńko), l<> lubię, IMijach, w U i IV cię*d ^{M1 i0} ddóu>< poprzedzonych balladą-wstępcm Up/ór. Bohaterem tego poc-’    ’ _samohójca, który zakończył swoje życia z powodu nicszczęś-

^{n,atu 1}^.j Moty"’ ten poeta omawiał w wykładach o literaturze słowian-***? (lekcja 15 i 20 kursu I z roku 1K41 i 1(» kursu III z roku 1843). i Mary nawiedzały żywych, by ich przestrzec (II część Dziadów) łub - co r°.ało się częściej - by ich ukarać za wyrządzone zło. Zemsta zza grobu dosiega wiarołomną żonę i mężobójczynię w Ultjach, a także spotyka możnego panicza, który uwiódł i porzucił prostą dziewczynę; ta z rozpaczy utopiła się i została zamieniona w rybkę. W akcie zemsty wciąga w toń wód panicza i jego żonę spacerujących brzegiem jeziora (Rybka).

jak Uczta zemsty -> Seweryna Goszczyńskiego. Popularnym był też pokutnego tańca upiorów na grobie ojczyzny ( lance zapustne Ci

r;u~.~i------ ni-**- ...... —    ■

Złożony i niejasny jest status ontologiczny postaci Gustawa z Dziadów - trudno jednoznacznie ocenić, czy jest upiorem, niedoszłym samobójcą ,vv pustelnikiem. > Juliusz Słowacki ukazał postać Widma królewskiego upiora, który zagrodził Kordianowi drogę do sypialni cara ( * Kordian akt III, w. 615-621). W Uspokojeniu (1844-1X45) upiór Kilińskiego jawił się jako wspomnienie warszawskiego buntu ludowego roku 1794 i jako wezwanie do ponownego powstania. Na podobnej zasadzie rewolucyjnej prowokacji pojawia się w > Odpowiedzi na „Psalmy przyszłościSłowacki nawiązywał tutaj do rewolucyjno-obrzędowych wierszy masońskich, takich

1-1. I    ~

^t7yzny tu mój trup...”, 1839-1840).