DSC00320 (10)

817

Ryc. 18.18. Przeponopodobne zwężenie dwunastnicy u pacjenta po przewlekłym zażywaniu aspiryny. (Dzięki uprzejmości dr. W. Ziemniaka)

przed leczeniem. Z drugiej strony bezkwas soku żołądkowego, zarzucanie treści z jelita grubego do cienkiego czy przetoki mogą radykalnie zmienić florę jelitową prowadząc do biegunki i:

♦    poszerzenia światła jelita,

♦    nadmiernego rozrostu bakterii,

♦    znikania zmian i objawów po leczeniu antybiotykowym.

Przypomnijmy sobie, że w przewodzie pokarmowym produkujemy ok. 8 litrów różnych soków dziennie. Utrata z biegunką 14 litrów płynu w czasie paru godzin (cholera) może w oczywisty sposób doprowadzić do wstrząsu (patrz rozdział 3 i 9).

Rewanż Montezumy i słodka zemsta Sułtana

Rewanż Montezumy i słodka zemsta Sułtana, czyli biegunka podróżnych. Biegunka podróżnych to najczęstszy kłopot podróżujących do krajów tropikalnych i subtropikalnych. Przyczyną mogą być bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. W zimie częściej jest to Campylobacter, w jesieni Escheri-chia coli, a także Salmonella. Najczęściej poza wodą (w tropiku nie znasz pochodzenia wody, nie używaj więc kostek lodu do coca-coli) źródłem zakażenia są surowe jarzyny, surowe mięso, owoce morza, sałatki, nieobrane owoce itp. W USA mówi się o rewanżu Montezumy po odwiedzeniu Meksyku, w Europie, w związku z częstością biegunek w czasie i po wizycie w Turcji, mówi się o słodkiej zemście Sułtana.

Gruźlica jelit

Gruźlica jelit jest obecnie chorobą rzadką. Najczęściej zajmuje jejunum i caecum. Występuje

Choroby jelita cienkiego

owrzodzenie błony śluzowej o podminowanych, postrzępionych brzegach, w którego dnie stwierdza się masy serowate. Owrzodzenia zazwyczaj przebiegają poprzecznie do długiej osi jelita. Zajęte mogą być węzły chłonne krezkowe, często zserowaciałe, a na powierzchni zwapniałe (ta-bes mesaraica). Dawniej źródłem zakażenia było mleko krowie. Po zlikwidowaniu w latach 60. krów chorych na gruźlicę, gruźlica jelit jest w większości pochodną gruźlicy płuc.

ZESPOŁY ZŁEGO WCHŁANIANIA

Jest to duża i bardzo różnorodna grupa chorób, w których następuje upośledzone trawienie i/lub wchłanianie, najczęściej także biegunka z obfitymi, silnie cuchnącymi stolcami, a z czasem u pacjenta rozwija się niedożywienie i niedobory witaminowe. Przyczyny zespołów złego wchłaniania zestawione są w tabeli 18.10.

Częstym postępowaniem diagnostycznym w zespołach złego wchłaniania jest pobieranie wycinka (biopsji) z dwunastnicy i/lub jelita czczego. To klinicysta decyduje jednak, komu dać do badania biopsję. Nie wszystkie zespoły złego wchłaniania wiążą się z wystarczającymi do diagnozy zmianami morfologicznymi i czasem biochemik, mikrobiolog lub immunolog mogą mieć więcej do powiedzenia. Do zespołów ma-labsorpcji bez zmian morfologicznych w jelicie czczym należą:

♦    dermatozy inne niż dermatitis herpetifor-mis,

♦    zapalenie trzustki,

♦    marskość wątroby,

♦    alkoholizm,

♦    anemia z niedoboru żelaza,

♦    colitis ulcerosa,

♦    cholera,

♦    zablokowanie dróg żółciowych,

♦    zespół poresekcyjny (po gastrektomii, bez przerostu bakterii),

♦    choroba nowotworowa poza przewodem pokarmowym.

Morfologia. Zmiany typowe dla zespołów złego wchłaniania sq niełatwe do oceny i na pewno wymagają dobrego zorientowania wycinka, tak aby uzyskać przekrój prostopadły. Pierwotne uszkodzenie może dotyczyć kosmków jelitowych albo też komórek krypt. Dlatego zmiany morfologiczne nie zawsze sq identyczne, wyróżnia się ich następujące odmiany zmian:

♦ Zanik kosmków/hiperplazja krypt. Jest to najczęstszy typ zmian spotykany np. w celiakii. Uszkodzenie i szybsze złuszczanie enterocytów prowadzi do hiperplazji krypt (większa liczba mitoz) a z czasem do redukcji długości kosmków i różno rodnych zmian ich kształtu. W półilościowej oceni