DSC01469

Zła wciąż pragnie, a dobro wciąż czyni...

Literackie wyobrażenia zła w świecie

Na lekcji przeanalizujemy fragment Fausta Goethego oraz fragment Mistrza i Małgorzaty Bułhakowa - oba dotyczące tematu zła metafizycznego (czyli pochodzącego spoza świata empirycznego). Fragment z Fausta to scena pierwszego spotkania bohatera z Mefistofelesem w pracowni doktora. W rozmowie tej padają słynne słowa, które Bułhakow wykorzysta jako motto swej powieści. Fragment drugi to jedna z końcowych scen Mistrza i Małgorzaty, w której Wołand rozstaje się z Moskwą.

W Fauście to główny bohater prowadzi Małgo-

m Zaiównow Fauście. jak i w Mistrzu i Małgorzacie    rotę do zguby, a rola Mefista ogranicza się do

■ jedną z kluczowych dla akcji obu utworów po-    pomocy w umówieniu ich pierwszego spotka-

I stad jest szatan: u Goethego-Mefefofefes (Me-    nia oraz do dostarczania Faustowi podarków

I fistoj. u Bułhakowa - Woland. To drugie nazwi- dla dziewczyny. Również nie diabeł, ale Faust i sko pojawia się zresztą także w Fauście i zabija brata Małgorzaty, a ona sama dokonuje ■ - Mefistofełes przedstawia się nim w scenie dziecio- i matkobójstwa. i Nocy Walpurgii (was202&.}. Tome jedyne jdiz-    W Mistrzu i Małgorzacie Woland przepowiada

I bełskie'' nawiązanie do Fausta. Innym jest np. jedynie przypadkowe zdarzenia, które prowa-I fragment powieści, w którym Mistrz wrozmo-    dzą do śmierci Berlioza, a dalszy dąg wypad-

f wieź Iwanem Bezdomnym w szpitalu psychia-    ków wywołują sami ludzie. Także w Teatrze

trycznym rozpoznaje szatana po opisie jego Varietes jego rola ogranicza się do obserwo-wyglądu i przywołuje operę Chańes'2 Gounoda    wania widowni. Zniszczeń dokonują w stolicy

Faust. Najważniejszym nawiązaniem do drama- ■' Rosji pomocnicy Wolanda - Behemot, Koto-tu Goethego w powieści Bułhakowa jest jednak . wiow i Asasello. Jedyną uśmierconą na wyrai-motto powieść pochodzące z tego utworu-frag-    ne polecenie Wolanda osobą jest w powieści

ment wypowiedzi Mefista o sobie samym. j baron Mcigel, urzędnik „biura do sprawopro-

wadzania cudzoziemców po godnych uwagi

SZATAN U GOETHEGO I BUŁHAKOWA miejscach w MoskwieNim Woland rozkaże

ra postać ludzką, choć obdarzoną ponadludz• ' kimi możliwościami. W obu jest uczestnikiem wydarzeń i postacią ważną dla rozwoju akcji, ! jednak niewiele działań podejmuje sam. Jest j albo pomocnikiem ludzi, albo inspiratorem I

zastrzelić Meigla, przypomni, że ma on w Mo-

ich poczynań, albo też kieruje działaniami :

swoich podwładnych.

Kn Wolfgang Goethe faUSt (fragmenty)

ItMisr

jik się nazywasz?

HEFtSTOFELBS

Pytasz dość banalnie

jaJc na człowieka, co słowo ma za nic

I nie zawraca sobie głowy pozorami,

I (Jj Tylko istotę rzeczy zgłębić pragnie,

FAUST

W przypadku panów samo już nazwisko Mówi zazwyczaj o istocie wszystko,

A już wyraża ją wprost znakomicie.

Kiedy brzmi: kłamca, bóg much, uwodzideł.

I jro] No więc⁵ Kim jesteś?

MEFISTOFELES Cząstką tej dziedziny.

Co zła wdąź pragnie, a dobro wdąż czyni FAUST

A mówiąc prośdej i bardziej do rzeczy? MEFISTOFELES

Jestem tym duchem, który zawsze przeczył (fij] ł bardzo słusznie, bo wszelkie istnienie Zasługuje wyłącznie na zniszczenie.

Najlepiej żyłoby się w pustym świecie.

Więc wszystko to, co grzechem zwiecie.

Rozkładem, złem po prostu, dnem i dołem.

(aoj Moim właśdwym jest żywiołem.

FAUST

Cząstką jesteś, powiadasz. Aleś jednym ciałem? MEFISTOFELES

Skromną ci prawdę, panie, powiedziałem.

To człowiek, ten błazeóski światek, on jedynie Za całość ma się w swoje) łepetynie.

(aSl ja jestem cząstką części, co wszystkim wpierw była, Cząstką ciemności, co światło zrodziła,

To dumne światło, które nocy teraz.

Swej matce, dawną pozycję odbiera.

Ale wysiłki te są nadaremne.

t Sm »mw odnosi u, * _)irfl*_g0, ^ jp jĘ    ^nto*^r****