DSC01408

m

| 218

WPROWADZENIE DO LEKTURY Barokowym przykładem literackim żywej w tej f kulturze retoryki jest fraszka Wacława Potoc. i kiego (1621-1696), przedstawiciela nurtu ! sarmackiego w literaturze baroku, autora i m.in. ogromnego zbioru pt Ogród fraszek

• argument ad kominem (czytaj: ad ominem)-polega na potwierdzeniu swojej racji przy użyciu stanowiska przeciwnika, np. „jeżeli jesteś zwolennikiem humanitaryzmu wobec przestępców, to może chciałbyś pobyć z nimi w celi?*

Autor WACŁAW POTOCKI (1621-1696) - pochodził ze średniozamożnej małopolskiej szlachty, nie zdobył gruntownego wykształcenia, był samoukiem. W swej poezji wyrażał idee sarmatyzmu, stosował koncept Tworzył m.in. fraszki (ogromny zbiór Ogród fraszek), pieśni i dzieła epickie, w tym słynną Wojnę chodmską,

Wacław Potocki Sofista

Przyjechał syn do ojca, długo bywszy w szkole,

1 obaczy we środę trzy jaja na stole.

Chcąc rodzicom pokazać, że ma olej w głowie:

„Nie trzy tu, ale pięć jaj, panie ojcze" - powie.

[5] „Nowej wnosisz nauki - rzecze odec - modę!

Jakoż to?” Aż sofista: „Zaraz się wywiodę:

Kto ma trzy, ten ma i dwie według głowy mojej;

Kto trzy i dwie, ten ma pięć; tak się to ostoi".

A tu gdy po wszytkie trzy jaja odec siągnie:

[10] „Ja trzy, ty zjedz tamte dwie, coc się w głowie lągnie”.

Polecenia do tekstu

^i.t)o czego chce przekonać swego ojca sofista - bohater wiersza?

2.    Wyjaśnij, na czym polega zastosowany przez syna sofizmat (patrz: Wiedzieć więcej..., s. 217),

3.    Opisz paradoks zastosowany przez ojca w jego odpowiedzi na chwyt syna.

4.    Na czym polega humor zawarty w analizowanym wierszu?

Ćwiczenia

1.    Zapisz w punktach trzy argumenty przedwko plagiatom.

2.    Wyobraź sobie dwa argumenty przedwników twego stanowiska w sprawie plagiatu - zapisz je i przygotuj kontrargumenty wobec nich.

I Przeklęty, kto zasmuca I matkę swoję...

I Retoryka jako sztuka I przekonywania

Na lekcji przeanalizujemy fragmenty dwu przemówień politycznych: XVI-wiecznego oraz współczesnego. Oba przedstawiają w wyjątkowo wyrazistej formie retorycznej ważne programy polityczne - kontrreformacyjny program polskiego patriotyzmu oraz antydyskryminacyjny manifest amerykańskiego ruchu walczącego z segregacją rasową.

KOMPOZYCJA MOWY

Kompozyqa klasycznej mowy obejmowała

konieczne w każdej wypowiedzi części:

•wstęp-służący pozyskaniu zainteresowania i przychylności słuchacza, opisujący cele mowy, zakończony jasnym sformułowaniem te-matu/tezy wypowiedzi;

•argumentację - przedstawienie i uzasadnienie argumentów na poparcie tezy mowy;

• zakończenie - służące wywołaniu u odbiorcy zgodnych z intencją mówcy uczuć oraz zestawienie głównych argumentów.

wstęp

argumentacja

T

zakończenie

W mowie mogły także wystąpić dwie inne części: • narracja (opowiadanie o zdarzeniach istotnych z punktu widzenia celów mowy, np. krótkie przypomnienie czynów oskarżonego w mowie oskarżydelskiej),

•odpieraniezarzutów, ewentualnych kontrargumentów.

^ ANDRZEJ RENES, POMNIK PIOTRA SKARCI, 1996, Grójec

WPROWADZENIE DO ANALIZY Dalej prezentujemy fragment Kazania wtórego.

O miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie Rzc- j czypospolitej, która jest z nieżyczliwości ku ojczyź-nie, autorstwa Piotra Skargi. Kazanie to miało : służyć zmianie postawy szlachty wobec ojczyzny. : Przypominał w nim Skarga o tym, z czego-je- | go zdaniem - postawa ta ma wynikać.