DSC02228

dą dalszych odpowiedzi, zmianom ulegają bowiem obiekty poznania pedagogiki porównawczej.

Zmianom ulegają też nauki humanistyczne i społeczne. B. Urban stawia pytania: Jakie są relacje pedagogiki resocjalizacyjnej z naukami społecznymi?”, Jakie jest miejsce pedagogiki resocjalizacyjnej w strukturze nauk społecznych?”¹.

Pytania te mają dużą wagę w sytuacji wyodrębniania się pedagogiki resocjalizacyjnej z pedagogiki specjalnej i jej usamodzielnienia się.

Warto teraz uwagę skoncentrować na problemach metametodolo-gicznych. Wynikają one przede wszystkim z faktu, że pedagogika jest nauką empiryczną, społeczną i humanistyczną. Konsekwencją tego są problemy metametodologiczne, dotyczące rodzajów pedagogik wyróżnianych ze względu na założenia epistemologiczne i przyjmowany model badań naukowych. Postrzega się pedagogikę jako naukę analitycz-no-empiryczną (społeczną, opartą na modelu badań przyrodniczych, badań empirycznych ilościowych)², naukę humanistyczną (nawiązującą do modelu badań stosowanego w naukach humanistycznych bądź empirycznych jakościowych)³, naukę prakseologiczną - naukę technologiczną⁴. W polskiej pedagogice wymienione wyżej modele analizuje w oddzielnych publikacjach książkowych J. Gnitecki, odpowiadając na pytania: Jakie są metodologiczne podstawy badań w pedagogice empirycznej?”⁵, Jakie są metodologiczne podstawy badań w pedagogice hermeneutycznej?”⁶, Jakie są metodologiczne podstawy badań w pedagogice prakseologicznej?”⁷.

Wymienione problemy metametodologiczne nie mają charakteru zamkniętego. Pedagogika i jej metodologia ulegają procesowi zmian, przekształceń i ewolucji. Nieobojętne są tu czynniki związane z przyjmowaniem przez część pedagogów ideologii postmodernistycznych.

Do ważnych problemów metametodologicznych należy między innymi następujące pytanie: .Jakie są zadania pedagogicznych badań podstawowych?”^{8 9}.

Problemy teoretyczne formułowane są w związku z budowaniem systemu teoretycznej wiedzy pedagogicznej dotyczącej wychowywania, kształcenia i samokształtowania człowieka w ciągu całego życia. Rozwiązywanie tych problemów służy między innymi odkrywaniu prawidłowości i niezmienników nieograniczonych czasowo i przestrzennie. Uogólnienia i doświadczenia wyłaniane w toku rozwiązywania tych problemów są efektem badań empirycznych ilościowych i poszukiwań jakościowych. Są one użyteczne do opisu i wyjaśniania oraz zrozumienia i interpretacji faktów, zjawisk i procesów pedagogicznych.

Stan teoretycznej wiedzy pedagogicznej jest świadectwem stanu rozwoju pedagogiki na tle innych nauk i w relacji do pedagogicznych doświadczeń naukowych i osiągnięć teoretycznych w przeszłości. Problemy teoretyczne podejmowane są przez badaczy teoretycznie zorientowanych, mających intencję budowania systemu teoretycznej wiedzy pedagogicznej, a nie służenia praktyce. Wobec ogromnej złożoności i dużego obszaru poszukiwań pedagogicznych trudno na obecnym etapie rozwoju pedagogiki formułować problemy badawcze, których rozwiązanie mogłoby służyć budowie teorii pedagogicznej o najwyższym zasięgu ogólności, obejmującej całą tę dziedzinę (wychowywanie, kształcenie i samo kształtowanie człowieka w ciągu całego życia), formułuje się jednak problemy teoretyczne dotyczące poszczególnych części składowych. Zwykle związane jest to z uprawianiem szczegółowych nauk pedagogicznych.

Relatywnie nąjbardziej stabilna i ugruntowana teoretycznie oraz praktycznie jest dydaktyka ogólna - teoria kształcenia, nauka o kształceniu. Ujmowanie kształcenia jako procesu stwarza możliwość dociekań doty-

27

1

   B. Urban, Pedagogika resocjalizacyjna w strukturze nauk społecznych, w: Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych, pod red. S. Palki, Kraków: Wydawnictwo UJ 2004, s. 165 i hast.

2

   Por. m.in.: H. Lehner, EinfUhrung in die empirisch-analytische Erziehungswissen-schaft. Wissenschaflsbegriff, Aufgaben und Werturteilsproblematik, Bad Heilbrunn: Ver-lag Julius Klinkhardt 1994.

3

   Por. m.in.: Pddagogik, Bildung und Wissenschaft. Zur Grundlegung der geisleswi-ssenschafllichen Pddagogik, red. J. Oelkers, B. Adl-Amini, Bern - Stuttgart: Verlag Paul Haupt 1982.

4

   Por. m.in.: L. M. Alisch, L. Róssner, Erziehungswissenschaft ais technologische Di-sziplin. Ein Beitrag zur Technologie-Diskussion in den Sozialwissenschajlen, MOnchen -Basel: Emst Reinhardt 1978.

5

⁹⁶    J. Gnitecki, Zarys metodologii badań w pedagogice empirycznej, Zielona Góra: WSP 1993.

6

⁹⁷    J. Gnitecki, Elementy metodologii badań w pedagogice hermeneutycznej, Zielona Góra: WSP 1996.

7

J. Gnitecki, Metodologiczne problemy pedagogiki prakseologicznej, Zielona Góra: WSP 1996.

8

Por. M, Winkler, Zadania pedagogicznych badafi podstawowych, w: Granice auto

9

nomii teorii i praktyki edukacyjnej, pod red. J. Piekarskiego, E. Cyrańskiej, D. Urbaniak--Ząjąc, Łódź: Wydawnictwo WSH-E 2002, t.l.