DSC02352

formułowanie hipotez badawczych, ani omówienie i interpretacja tabel statystycznych nie sq możliwe bez analiz hermeneutycznych²⁵⁸. W ostatnich dziesięcioleciach pod adresem hermeneutyki formułowane są trzy następujące zarzuty:

-    jest to metoda intuicyjna, niemożliwa do empirycznego sprawdzania (ponieważ rozumienie samo w sobie jest subiektywne i spekulatywne),

-    metoda ta ograniczała się głównie do egzegezy (objaśniania, tłumaczenia, interpretacji) tekstów klasyków, nie realizując sformułowanego przez siebie postulatu, żeby dostarczać her-meneutycznej analizy rzeczywistości wychowawczej,

-    hermeneutyka ma implikacje konserwatywne, gdyż koncentruje się na wykładni historycznych kontekstów przekazu²⁵⁹.

Metoda określana jako „badania w działaniu” polega na ingerowaniu w praktykę pedagogiczną, zmieniając ją już na etapie badania, a nie po zakończeniu procesu badawczego²⁶⁰. Według W. Klatki, badania w działaniu są oparte na następujących założeniach:

-    są powiązane w zakresie poznawczym i treściowym z praktyką pedagogiczną, ponieważ mają służyć rozwiązywaniu problemów z niej wynikających,

-    ingerują bezpośrednio w praktykę i same muszą być otwarte na sygnały zwrotne płynące z tej praktyki oraz na problematykę i metody badań,

-    znoszą w pewnym stopniu - świadomie i celowo - podział między badaczem a pedagogiem-praktykiem na korzyść możliwie jak najbardziej bezpośredniej współpracy naukowców i praktyków w samym działaniu oraz w procesie badawczym²⁶¹.

W ramach prowadzonych badań w działaniu powinny być stosowane obok metod hermeneutycznych także niektóre metody ilościowe, jak np. kwestionariusze, ankiety, testy.

116

Wśród metod jakościowych H-H. Kruger wymienia metody zbierania danych, do których zalicza:

-    metodę wywiadu,

-    metodę obserwacji,

-    metody niereaktywne (analiza dokumentów lub danych archiwalnych — świadectwa szkolne, regulaminy placówek opieki, rysunki, fotografie, filmy, nagrania wideo itp.),

oraz metody jakościowej interpretacji danych, takie jak:

-    metody deskryptywno-analityczno-typologiczne:

-    metoda parafrazowania socjonaukowego,

-    analiza teorii subiektywnych,

-    jakościowa analiza treści,

-    strukturalna analiza tekstu,

-    metoda dokumentacyjna,

-    metody tworzenia teorii:

-    teoria ugruntowana,

-    analiza struktur procesu,

-    metody oparte na strukturze głębi:

-    psychoanalityczna interpretacja tekstu,

-    hermeneutyka obiektywna,

-    analiza dyskursu²⁶².

Wśród metod badań ilościowych także wyróżnia dwie grupy: metody pozyskiwania danych ilościowych oraz metody ilościowej analizy danych. Do pierwszej grupy metod zalicza:

-    wywiady,

-    socjometrię,

-    obserwację,

-    testy,

a do metod ilościowej analizy danych:

-    analizy jedno- i dwuczynnikowe (techniki jednoczynnikowęj analizy danych, analiza korelacji, analiza regresji),

-    wieloczynnikową analizę danych (analiza czynnikowa i analiza skupień, analiza ścieżkowa)²⁶³.

* Ibid., s. 163-173.

³⁶⁵ Ibid., s. 180-184.

i

117