DSC02379

Plan prób niezależnych polega na tym, że dokonuje się serii porównań poprzecznych następujących kolejno po sobie w czasie. Próby są niezależne, ponieważ respondenci wypełniają ankiety w innym czasie, przy czym obowiązują dwie podstawowe zasady:

-    respondenci każdej z prób otrzymują ten sam zestaw pytań,

-    z populacji powinny być dobrane różne próby.

Plan ten jest stosowany w badaniach, których głównym celem jest opis zmian w postawach lub zachowaniach członków populacji pojawiających się wraz z upływem czasu³⁶⁹.

Plan badań podłużnych charakteryzuje się tym, że ta sama próba respondentów jest badana więcej niż jeden raz za pomocą tego samego kwestionariusza³⁷⁰, np. można w ten sposób badać zmiany w postawach studentów wobec ich niepełnosprawnych kolegów w momencie rozpoczynania nauki i następnie po każdym roku nauki. Zaletą tego planu jest to, że umożliwia określenie kierunku i zakresu zmian w postawach i zachowaniach respondentów, a także poznanie ich przyczyn. Ponadto nadaje się do analizowania wpływu pewnych naturalnie pojawiających się zdarzeń, np. wpływu zniesienia obowiązkowego egzaminu z matematyki na egzaminie maturalnym na wybór przez maturzystów studiów na uczelniach technicznych itp. Wybór odpowiedniego planu badań sondażowych zależy przede wszystkim od celu badań.

Charakteryzując badania sondażowe można wyróżnić kilka ich typów. Są to:

-    sondaże jednorazowe na próbie nieważonej,

-    sondaże jednorazowe na próbie ważonej,

-    sondaże na próbach kontrastowych (tj. różniących się z punktu widzenia pewnej ważnej w danym badaniu zmiennej),

-    sondaże powtarzane (badanie polegające na dokonaniu pomiaru przed i po zaistnieniu pewnego zdarzenia oraz badanie trendów)³⁷¹. ^{1 2}

Próby badane wielokrotnie w ciągu dłuższego czasu nazywane są panelami, a badania takie - badaniami panelowymi.

2.3.1.9. Metoda dyskusji grupowej

Metoda dyskusji grupowej pojawiła się w metodologii niemieckiej po raz pierwszy w latach 50. XX w. Wykorzystano ją do zbadania świadomości politycznej mieszkańców Niemieckiej Republiki Federalnej. W ostatnich latach została rozwinięta przez R. von Bohn-sacka i wypróbowana w badaniach nad młodzieżą ⁷². Jest to swoista odmiana wywiadu, lecz nie zastępuje wywiadu indywidualnego. Bliższa jest raczej wywiadowi grupowemu. Może być szczególnie przydatna do badania nieformalnych opinii grupowych na temat określonych faktów i sytuacji pedagogicznych. Przebieg takiej dyskusji może być nagrywany na taśmę magnetofonową, a następnie spisany według określonych zasad. Metoda ta zdaniem Kriigera jest do tej pory rzadko stosowana w badaniach pedagogicznych, choć powinna być bardziej doceniana, zwłaszcza w badaniach jakościowych.

2.3.2. Metody i techniki eksperymentalne 2.3.2.1. Istota eksperymentu

Eksperyment, obok obserwacji, jest zaliczany do podstawowych metod badań empirycznych. Z tego powodu ma wiele wspólnych cech z obserwacją, a niektórzy nawet uważają - na co wskazują w swoich pracach W. Zaczyński³ czy T. Pilch⁴ - że w tych metodach nie ma specjalnych różnic i że ekspeiyment jest szczególnym przypadkiem obserwacji. Od obserwacji różni się bardziej złożoną strukturą zabiegów poznawczych, występowaniem generalnej koncepcji wiążącej w spójną całość różnorodne poczynania

1

^w Ibid., s. 177.

2

™ Ibid..*. 179-180.

^3,1 Szersze omówienie łych typów znajduje się w pracy: Metody badań socjologiczni/ I Op. cit., s. 356-363.    *

3

^m H-H. Kroger Op. cii., s. 164-165.

4

^m W. Zaczyński: Op. cii., s. 87.