DSCF0979

O Copyright by Biblioteka „Więzi", Warszawa 2003 O Copyright for Forcword by Czesiów Miłosz, Warszawa 2003

Projekt okładki i stron tytułowych —Anna Gosiewska-Bimer Na okładce wykorzystano fotografię Altcra Kacyzny „Portret zegarmistrza" ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego

ISSN 0519-9336 ISBN 83-88032-56-9

Biblioteka „Więzi", 00-950 Warszawa, ul. Kopernika 34 internet: www.wiez.com.pl e-mail: [e-mail]

tel. [phone] fax [phone] Wydanie II, uzupełnione

lilii

Skład: „Nowy Dziennik" Sp. z o.o., Warszawa, ul. Lwowska 11 m. 1 Druk i oprawa: Tadeusz Bąk Spółka Jawna, 05-400 Otwock, ul. Inwalidów Wojennych 14

Printed in Poland

ALEKSANDER HERTZ

Przywołując postać Aleksandra Hertza, nie występuję wyłącznie jako kronikarz kultury polskiej. Przyjaźń, jaka nas łączyła, pozwala mi na wprowadzenie kilku akcentów osobistych. Niewątpliwie Hertz należał do innego, starszego, pokolenia, i poznałem go w dość późnym okresie jego życia. Urodził się w roku 1895 w Warszawie, jako młody człowiek należał do organizacji niepodległościowej, w roku 1915 został przez Niemców aresztowany, przeszedł przez Pawiak i obozy internowanych, choć oczywiście nie zapowiadały one hitlerowskich. W początku niepodległości studiował socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, następnie w Wiedniu. Doktorat uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim w 1923 roku. Działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Tak więc życiorys jego nie odbiega od innych życiorysów tej inteligencji, która stanowiła elitę w nowym państwie, i trudno tu nie myśleć na przykład o grupie poetyckiej „Skamander” czy o współpracownikach „Wiadomości Literackich”. To środowisko sprzyjało Piłsudskiemu i przychylnie odniosło się do objęcia władzy przez piłsud-czyków w 1926 roku. Można by je określić jako demokratyczną lewicę Sanacji. Hertz ogłaszał swoje prace socjologiczne w „Drodze”, piśmie o tej właśnie orientacji, w „Przeglądzie Socjologicznym”, w „Wiedzy i Życiu”. Wydawał też swoje książki. Były to: Ludzie i idee, 1931, Wposzukiwaniu nowych metod pracy oświatowej. Wychowanie obywatelskie przez korespondencję, 1932, Klasycy socjologii, 1933, Główne kierunki społeczno-polityczne a ruch oświatowy, 1935, Militaryzacja stronnictwa politycznego,

5