DSCF5420

3. Żyto

139

Hi

V

ⁿk{)

%A

®w

^!ilaCż|

H

%

diploidów z tetraploidami — są niezdolne do życia już w zarodku, a tworzące się ziarniaki obumierają niedługo po zapłodnieniu.

Systematyka botaniczna żyta nie została jednoznacznie ujednolicona. Stąd w literaturze spotyka się rozbieżne informacje o liczbie gatunków, podgatunków i odmian botanicznych. Najczęściej w rodzaju żyto (Secale) wyodrębnia się cztery gatunki (tab. 3.1): żyto górskie (Secale montanum Guss.), żyto łamliwe (Secale fragile M.B.), żyto afrykańskie (Secale africanutn Stapf.) i żyto zwyczajne (Secale cereale L.). W klasyfikacji taksonomicznej żyta uwzględnia się cechy morfologiczne roślin, a zwłaszcza stopień łamliwości osadki kłosowej - od zawsze łamliwej u form dzikich do zupełnie niełamliwej u żyta uprawnego, a także wielkość plew, barwę i omszenie kłosa, jego zbitość oraz rozgałęzienie.

Tabela 3.1. Systematyka rodzaju Secale

Gatunek	Podgatunek	Odmiana botaniczna
Żyto górskie Secale montanum Guss. Żyto łamliwe Secale fragile M.B. Żyto afrykańskie Secale africanum Stapf.	ssp. anatolicum Boiss. ssp. vavilovi Grossh.
Żyto zwyczajne Secale cereale L.	ssp. ancestrale Żuk.	var. spontaneum Żuk. var. afganie urn Var. var. articulatum Vav.
	ssp. segetale Żuk.	var. asiaticum Vav. var. subarticulatum V av.
	ssp. cereale Żuk.	var. yulgare

toin

Wl;

Bi,

ty moą ³Popocfe:

I niżlep •udestó

'warp® ak cii dxp‘

Żyto górskie (pastewne) — Secale montanum, zwane też krzycą ma niewielkie 1 znaczenie uprawne. Gatunek ten dzieli się na dwa podgatunki: ssp. anatolicum i 1 ssp. vavilovi, różniące się trwałością. Podgatunek anatolicum jest formą wielolet- | nią morfologicznie zbliżoną do żyta zwyczajnego, z którym łatwo się krzyżuje.

$ Krzyżówki tych gatunków nosiły dawniej w Polsce nazwę żyta świętojańskiego, H uprawianego na cele pastewne na słabych glebach w terenach górskich. Krzyca charakteryzuje się długą słomą zakończoną długimi i wąskimi kłosami o łamliwej 1 osadce i niewymłacalnym, drobnym ziarnie. Wykazuje silną krzewistość oraz zdolność do odrostu po skoszeniu. Natomiast ssp. vavilovi jest jednoroczną formą pa-1 stewną.