DSCF6224(1)

Żeby dobrze widzieć, owady (jak jak wszystkie j_n,_)(J la) muszą mieć w swojej diecie fi-karoten lub witamy ^

^ar'-atii_a Ni

110.4.

Zachowanie

owadów

kinezy

taksje

ortokinezy

klinokinezy

kamienoidy.¹—    b «

Owady mają specyficzną zdolność orientacji pr/c_s(r dług płaszczyzny światła spolaryzowanego. W związku /\ receptory są wrażliwe na różne długości promieniowani go, mają leż zdolność rozróżniania barw. Mimo że wiadomo jpH złożone wielu owadów odbierają promieniowanie niebieskie* • ***) i UV, zdolność ich rozróżniania wykazano behawioralnie ku gatunków m.in. pszczoły, niektórych muchówek i mszyc    *'fl

Percepcja bodźców wzrokowych jest wynikiem przct_w informacji w centralnym układzie nerwowym oraz w sirukt_u neuropilu płatów wzrokowych protocerebrum. Bodźce wzrok ^ pozwalają owadom reagować na źródło stymulacji i kierować ■ do niego (fototaksja dodatnia) lub omijać (fototaksja ujemna). dy socjalne potrafią rozróżniać kształty prostych figur, chociaż|p owada jest lepiej przystosowane do percepcji ruchu niż kształty °

Wiele zachowań owadów jest bardzo złożonych, ale prób_Uje się je analizować, sprowadzając je do prostszych reakcji behawio. rolnych. Takim sposobem lot owada można opisać jako prostą w. akcję, kiedy nogi owada tracą kontakt z podłożem, a przerwanie lego procesu, kiedy kontakt zostaje przywrócony. Niektóre reakcje behawioralne owadów mogą mieć bardzo gwałtowny przebieg, jak reakcje ucieczki, co związane jest z obecnością w ich układzie nerwowym neuronów olbrzymich, umożliwiających bardzo szyb. kie przewodzenie impulsów z organów sensorycznych do mięsm (patrz: układ nerwowy, s. 89).

Różne odruchy związane z poruszaniem się owadów można po. dzielić na: kinezy - nieukierunkowane reakcje zróżnicowane w zależności od siły bodźca, ora/ taksje - reakcje ukierunkowane (do lub od bodźca).

Kinezy można dalej dzielić na: kinezy - nieinspirowany brak ruchu, ortokinezy - przemieszczanie się, gdy szybkość reakcji zależy od intensywności bodźca, i klinokiriezp jako „losowe" poruszanie się o zmiennym kierunku, podjętym w wypadku działania niesprzyjających bodźców, ruchem odbywającym się z czę-

"turystycznymi reakcjami na działanie rozproszonego bodźca, \jggo jak temperatura czy wilgotność. Zachowanie owada prze-_ega inaczej w wypadku kierunkowego działania bodźca bądź w te* jj gdy jest on bardziej rozproszony.

. /wrotów, zależną od intensywności bodźców. Przy tym ^.L-tnląr* się ekspozycja niesprzyjających bodźców prowadzi f . .jgjjn podwyższonej tolerancji, co w połączeniu z losowym ik’ ^jjszczanieni się może doprowadzić do odnalezienia kor/yst-l^,rł!e ,._inmków środowiska. Reakcja samca na smugę rozproszone* ^frronionu płciowego jest dobrym przykładem kiinokinr/y wy S°_laiicj przez bodźce chemiczne (ryc. 50). Ono- i klinokinczy są

Kinezy i taksje można też definiować zależnie od rodzaju bódź-określając je odpowiednimi przedrostkami i lak: anemo- stosuje

(>•)

.j^o „pisu reakcji związanych z natężeniem prądu powietrza (wia-ipjm); astro- z reakcją na słońce, księżyc lub gwiazdy (włączając

światło spolaryzowane); chcmo- ze zmysłem smaku i węchu, geo-_/Silą ciążenia ziemskiego (grawitacji); higro- z wilgotnością, fono-_L wydawaniem dźwięku; foto- ze światłem; galwano- z zawartością wody i termo- z temperaturą.

Ukierunkow anie i ruch mogą być pozytywne lub negatywne zależnie od źródła stymulacji, a więc np. odporność na grawitację jest nazywana negatywną geotaksją; reakcja przyciągania do światła -pozytywną fototaksją; a reakcja unikania środowiska wilgotnego negatywną higrotaksją.

behawtor klinoulo|i

Bchawior klinotaksji ujawnia się jako ruch owada w stosunku do gradientu bodźca, takiego jak źródło światła lub emisji dźwięku. Siła stymulacji jest porównywana przez receptory umieszczone po obu stronach ciała, dzięki ich przemieszczaniu się raz z jednej, a raz i drogiej strony bodźca lub dzięki ocenie różnicy w intensywno-