DSCF6658

•i.vv v>KlUCZB IX> ('/-NAC/ANIA OWADÓW

W Polsce chrząszcz ten łowiony był na Pomorzu Zachodnim oraz na brzegach Zatoki Gdańskiąj. Należy on do wielkich rzadkości faunistycznych i jest prawdopodobnie gatunkiem ginącym (Warchałowski 1971). Owady drążą swe korytarze w skórze Innych zwierząt, w tkankach liści czy w twardym drewnie drzew.

Liczba owadów jest oszałamiająca, jednocześnie, w danej chwili, egzystuje ich... trylion (1OOO 000 000 000 000 000!!!). Liczba ta oznacza. Iż na jednego człowieka przypada około miliona owadów, które łącznie ważą 12 razy więcej niż on!

Dotychczas opisano około miliona gatunków owadów, szacuje się jednak, że trzy- lub czterokrotnie więcej gatunków nie zostało jeszcze do tej pory opisane. Ba, niektórzy biolodzy, jak np. Terry Erwin w swojej pracy z 1982 r. sugerują, że współcześnie żyje blisko 30 milionów gatunków owadów, a jego najnowsze oceny sięgają nawet 100 milionów gatunków! Szacunki swe opad on na podstawie danych uzyskanych dzięki nowej metodzie zbioru owadów żyjących w koronach drzew lasów deszczowych (Ward 1995). Gatunki te wciąż czekają na badacza, który będzie miał dość czasu, cierpliwości i wiedzy, by dokonać ich systematycznego przeglądu i opisu. Co gorsza, owady te. podobnie jak i Inne organizmy, rośliny, grzyby, inne zwierzęta, giną na naszych oczach, nie tylko w lasach tropikalnych, ale również w strefie klimatu umiarkowanego.

Sposób korzystania z klucza

Nucze zawierają cechy diagnostyczne owadów ułożone w ściśle określonej kolejności I dobrane w przeciwstawne sobie pary cech. zwanych tezą i antytezą. Wszystkie cechy są numerowane. Oznaczanie zawsze rozpoczynamy od pierwszej cechy (tezy). Gdy zgadza się ona z budową oznaczanego owada, przechodzimy do następnej, a więc drugiej cechy. W przypadku, gdy cecha pierwsza nie jest odpowiednia, przechodzimy od razu do jej cechy przeciwnej - zwanej antytezą - i oznaczonej odpowiednią liczbą umieszczoną w nawiasie tuż za numerem daną tezy.

W przypadku, gdy okazała się ona zgodna, kontynuujemy oznaczanie, poczynając jednak już od numeru antytezy.

W trudniejszych przypadkach lub gdy cecha okazuje się niejednoznaczna, lepiej jest zapoznać się także z cechami przeciwnymi. Aby uznać zgodność tezy (lub antytezy) złożonej z kilku cech. należy sprawdzić zgodność ich wszystkich z badanym okazem. Brak zgofrości choćby jedną tylko cechy spośród kilku, może sygnalizować konieczność przeanalizowania cech przeciwnych.

Stwierdzając prawdziwość kolejnych tez i antytez dochodzimy w kluczu do takiej cechy, przy którą umieszczono nazwę określoną jednostki systematycznej. Kończy to proces oznaczana danego okazu, chyba że poniżą napisano .oznaczać dalej".

1. Stanowisko systematyczne i budowa ciała owadów

1.1. Owady a inne stawonogi

Typ stawonogów Arthropoda, do którego należą także owady, jest największą gatunkowo grupą zwierząt, zasiedlającą wszystkie dostępne środowiska lądowe i wodne, oraz wykazującą ogromną różnorakość form przystosowawczych.

Wielkość przedstawicieli tego typu wynosi od 100 pm (0.1 mm) — wśród wielu pasożytniczych roztoczy — aż do prawie 100 cm długości I około 20 kg wagi ciała—u homara amerykańskiego Homarus amehcanus L W faunie kopalnej znane są jeszcze większe egzemplarze, jak np. Arthropleura armata Jordan, osiągający prawie 2 m, wymarły przedstawiciel gómopaleózpicznych stawonogów, znaleziony w pokładach kopalnianych Mysłowic na Górnym Śląsku.

Stawonogi są bezkręgowcami o dwubocznej symetrii ciała, którą wtórnie zatracają tylko niektóre formy pasożytnicze. Całe ich ciało zbudowane jest z licznych segmentów (metamerów), pierwotnie jednakowo zbudowanych i ruchomo ze sobą zestawionych, wykazujących wtórną tendencję do różnicowania się oraz mniej lub bardziej ścisłego łączenia się z sobą w większe odcinki, zwane tagmami. Głównymi tagmami są: głowa, tułów i odwłok, które są wyraźnie widoczne u większości dorosłych owadów uskrzydlonych. Najsilniej zespolone są elementy głowy, tworzące jednolitą puszkę głowową z całkowicie zatartą zewnętrzną segmentacją, także tułów, zwłaszcza u dobrze latających gatunków, występuje w postaci puszki tułowiowej, i tytko odwłok u wszystkich owadów zachowuje wyraźną i często pełną segmentację.

Poszczególne tagmy mogą dodatkowo łączyć się z sobą tworząc np. jednolity głowotułów, jak to widzimy u skorupiaków Crustacea i pajęczaków Arachnida (u tych ostatnich nosi on nazwę prosomy). Niekiedy tagmy są niewyraźne, a całe ciało przybiera homonomiczny wygląd, np. u wijów Myriapoda, gdzie dobrze wyodrębnionej głowie towarzyszy jednolity 1 wielosegmentowy korpus, prawie zupełnie niezróżnicowany na tagmy.

Wszystkie odnóża stawonogów są członowane i ruchomo zestawione z ciałem. Są one narządami metamerycznymi, występującymi parzyście prawie na wszystkich segmentach. W wielu zaawansowanych ewolucyjnie grupach podlegają one różnorodnym modyfikacjom funkcjonalnym lub częściowej redukcji.

Powierzchnia ciała oraz kończyny stawonogów pokryte są twardym, a niekiedy dodatkowo zwapniafym, kutikularnym (oskórkowym) pancerzem, pełniącym oprócz funkcji ochronnych także rolę szkieletu zewnętrznego. Wiele stawonogów ma oczy złożone (tzw. fasetkowe) umożliwiające widzenie mozaikowe oraz osadzone na przedzie głowy czułki, dwie pary u skorupiaków, a jedną u wijów I owadów. Tylko pajęczaki, pierwogonkl Protura i niektóre larwy owadów zupełnie nie mąją czulków.