DSCF6793

558    Wyżej. Friedrich von Gartner: Feldhermhalle (Loggia Wodzów, 1840), Monachium

559    Popramej. Leo von Klenze: Propyleje( 1846-1860) przy Kónigsplatz, Monachium

Gliptoteka - zbudowana w latach 1816-1830 jako najwcześniejsze publiczne muzeum rzeźby na świecie - ma z zewnątrz powściągliwe marmurowe fasady, kontrastujące z bogatą wielobarwną dekoracją wnętrz, z ich barwnym mar-moryzowanym, białym i złotym stiukiem, rzeźbami Ludwiga Michaela Schwanthalera oraz freskami ze scenami z greckiej mitologii i historii wykonanymi przez Petera Comeliusa i jego uczniów. Kiedy budowla została w latach sześćdziesiątych XX w. odrestaurowana (po zbombardowaniu w czasie wojny), dekoracja wnętrza nie została przywrócona, tak że budowla ta nie podejmuje już sama z sobą tego żywego dialogu, który by i tak istotnym motywem neoklasycznej koncepcji funkcji architektury i ornamentu. Najsłynniejszym dziełem sztuki eksponowanym w Gliptotece są rzeźby z przyrynków świątyni w Eginie, odkryte w 1811 r. przez międzynarodowy zespół archeologów i naukowców, wśród któryc , •. ,.; wali się Cockerell i Hallerstein. Na ścianie za rzeźba r. ■namalował barwne przedstawienie świątyni, kto ■ .,. • /ciiził rewolucyjne badania Hittorffa i Zan-tha nao < ■.■ r »1 tośaą architektury' starożytnych Greków.

W mo- .1 ,kicj Pmakotece (zaprojektowanej 1822; zrealizowali- ■■ ió-1830), galerii obrazów mieszczącej głównie dziot mistrzów włoskich, przy opracowaniu fasady Klenze inspirował się Cancellerią i Dziedzińcem Belweder-skim na Watykanie. Nowatorski jest natomiast jej plan i w przy ii >sd miał wywrzeć wpływ na kształt innych budowli. V\.- wnętrzu architekt przewidział siedem dużych oświetlonych z góry galerii (sal), flankowanych z jednej strony kameralnymi, otwierającymi się na siebie i na główne galerie pomieszczeniami przeznaczonymi na mniejsze obrazy. Ta zmiana w kierunku stylu renesansowego została powtórzona mniej trafnie w budowlach mieszkalnych w stylu ąuattrocenta na Ludwigstrasse, długiej, szerokiej ulicy prowadzącej od Pałacu Rezydencjonalnego na północ,

Dziewiętnasty wiek 419

poza mury starego miasta, którą Klenze budował od 1817 roku. Jako całkiem nowa ulica dobudowana do historycznego śródmieścia, jest śmielsza niż wszystko, co Schinkel stworzył w Berlinie, a Percier i Fontaine w Paryżu. Może być jedynie porównana do Regent Street Nasha w Londynie. Stała się ona z czasem niezwykłą sekwencją historycznych pamiątek, jakby rodzajem reminiscencji z jakiegoś

Grand Tour, tak jak ryciny z Recueil et parallile des edifices de tout genre anciens et modernes Duranda (Paryż 1800). Ostatecznie została ona na każdym krańcu zamknięta budowlami zaprojektowanymi w 1840 r. przez Friedricha von Gartnera: od południa była to Feldhermhalle (Loggia Wodzów) - imitacja czternastowiecznej Loggii dei Lanzi we Florencji, a od północy Siegestor (Brama Zwycięstwa) -wzorowana na tuku Konstantyna i rywalizująca z lukami wzniesionymi w Paryżu, Londynie i Mediolanie.

Podobny program był inspiracją dla Max-Joseph-Platz Klenzego, gdzie w latach 1826-183 5 od strony północnej wybudował on dla Ludwika Kónigsbau - część Pałacu Rezydencjonalnego zainspirowaną Palazzo Pitti i Palazzo Rucellai we Florencji, a od strony południowej Główny Urząd Pocztowy (1836), wzorowany na szpitalu dla podrzutków (Ospedale degli Innocent) Brunelleschiego i pokryty wielobarwną dekoracją. Dla króla, który w 1825 r. objął tron jako Ludwik 1 Bawarski, zaprojektował w latach 1826-1837 przy Pałacu Rezy-dencjonalnym równie eklektyczną kaplicę dworską Wszystkich świętych. Na życzenie króla była ona wzorowana na dwunastowiecznej kaplicy pałacowej w Palermo, którą Ludwik zwiedził z Klenzem w 1823 ^roku. Klenze zastąpił jednak muzułmańskie sklepienie stalaktytowe sycylijskiego

!

■ni