DSCF7114

ROZDZIAŁ 8

2. Zagubione misterium

Gdzie na tej drodze do najwyższej mądrości, do sacrum, znajduje się postać św. Mikołaja 1 tradycja o nim, przechowywana w świadomości zbiorowej?

Patrząc na historię komunikowania się człowieka ze światem sacrum, tradycję św. Mikołaja można postrzegać jako rodzaj misterium, rytuału, w którym człowiek (mały i duży) spotyka się z tajemnicą świętości. Co na to wskazuje? Św. Mikołaj jest stary, mądiy i tajemniczy, przemierzył wszystkie drogi świata; starość wskazuje na jego mądrość (bo przeżyć życie to znaczy być mądrym), mądrość jest zawsze tajemnicą, a tajemnicą jest Bóg. „Gdyby Bóg nie był tajemnicą, to nie byłby Bogiem”. Istotą św. Mikołaja jest świętość—przekazuje nam to tradycja, chociaż współczesność gubi i zatraca święte atrybuty Mikołaja, w związku z czym już trudniej nam rozpoznać jego właściwą Istotę i sens.

3. Św. Mikołaj w nas: archetyp Starego Mędrca

Niezależnie od nurtu świadomie kultywującego tradycję św. Mikołaja może istnieć inny — utajony, nie mnie) dynamiczny — nurt wewnętrzny, którego sygnały wysyłane są do każdego przez nieświadomość zbiorową. Postać św. Mikołaja, aktualizująca archetyp Starego Mędrca, pojawiający się na przedostatnim etapie procesu indywlduacji (Jung), czyli rozwoju duchowego człowieka, odzwierciedla w psyche człowieka „wewnętrzny głos” czy — jak mówi Jung — „przyjaciela duszy", który jest mądrzejszy od nas. Pizemawia do nas symbolami, które są pośrednikami między nieświadomością a świadomością. Może przybrać postać starego mężczyzny, może być bohaterem legendarnym, świętym, czarodziejem... Jego prze-

---- ARCHETYPOWA POSTAĆ STAREGO MĘDRCA

sianiem jest mądrość — połączenie tego, co zostało rozdane u zarania dziejów ludzkości.

Stary Mędrzec jest święty nie dlatego, że tak głosi tradycja, ale dlatego, że on zna 1 objawia prawidła życia. Gdy się go w sobie odkryje, gdy się z nim wejdzie w dialog, pojmie jego przesłanie, oznacza to odnalezienie sensu istnienia. „Wracamy do Raju, tym razem pod Drzewo Wiecznego Życia”.

„Kiedyś to pojął, osiągnąłeś sumę Mądrości; wyżej nie pragnij już sięgać,

Wówczas odejdziesz stąd i bez niechęci Raj ten porzucisz, gdyż Raj będzie w tobie Podobny, jednak o wiele szczęśliwszy’.*

W rozwoju ontogenetycznym (jak w filogenezie) jest taki moment, w którym człowiek wyodrębnia siebie z otoczenia, twotzy ego-świado-mość, czyli poczucie siebie jako Istoty odrębnej, samodzielnej, niepowtarzalnej, ale 1 samotnej. Wtedy rozpoczyna się etap amorsui (miłości własnej), której zaspokojenie w różnych formach staje się w naszym życiu wiodącym motywem. To tu rodzą się Faustowskie roszczenia, poszukiwania balsamu na ciągle podatną na zranienie miłość własną. Z jej zaspokojeniem wiąże się też budowanie maski społecznej, zdobywanie prestiżu, realizowanie własnych ambicji, poczucie, że się jest autorytetem dla siebie samego etc.

Mądrość i świętość polegają na tym, aby wyzbyć się drapieżności i roszczeń ego-świadomości i miłości własnej. W tym samopoznaniu pomaga nam archetyp Starego Mędrca, który jest mądry i święty. On wskazuje nam kierunek naszej ziemskiej wędrówki. Dzięki niemu kształtujemy swoje

| J. Milton: Raj utracony, tłum. Madej Słomczyński.

125