DSC06766

WPROWADZENIE

zachowanie, na każdej możliwej płaszczyźnie, tożsamości i integralności wsi oraz wartości życia wiejskiego zakorzenionych w jej kulturze i tradycji. W każdym momencie należy brać pod uwagę charakter i tradycję miejsca, które odgrywają znaczącą rolę w postrzeganiu krajobrazów osadniczych. .Odnowa wsi to proces kształtowania warunków życia ludzi na obszarach wiejskich, którego animatorem i podmiotem jest społeczność lokalna. Oddziałuje on na standard tycia i jego jakość oraz źródła utrzymania mieszkańców, jednocześnie zachowując tożsamość wsi wyrażającą się wartościami życia wiejskiego, wzmacnianiem i rozwojem dziedzictwa duchowego, kulturowego i materialnego wsiM

K. Hodor⁵ mówi, że na tożsamość i tradycję analizowanego terenu składają się również liczne przekazy świadczące o bogatej historii i kulturze. O tym wszystkim nie możemy zapominać, bo ma to wpływ na sposób krystalizacji naszej tożsamości i powiązań z miejscem zamieszkania.

W podobnym duchu odnowę wsi definiuje A. Kaleta⁶⁶, rozumiejąc ją jako zespół działań praktycznych mających na celu całościowy rozwój wsi przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju, wskazujących kierunki i zasady jej funkcjonowania oraz określających sposoby dochodzenia do złożonych standardów gwarantujących pomyślność ekonomiczną mieszkańców, a także ochronę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

Mając na uwadze to, że przestrzeń wiejska spełnia trzy bardzo istotne funkcje - jako przestrzeń gospodarcza, życiowa i służąca odpoczynkowi, należy ją odpowiednio zagospodarować. Funkcje te mogą być tylko wtedy prawidłowo realizowane, jeżeli pozostaną względem siebie we właściwych relacjach, gdy będą ze sobą właściwie współgrały i współdziałały. Przy czym żadna inna przestrzeń nie jest w stanie w takim samym jakościowym stopniu zastąpić wymienionych wyżej funkcji jak tylko wieś. Warunkiem jest jednak to, że musi to być przestrzeń żywa. w której istniejącym obiektom przypiszemy nową funkcję w zależności od przyjętych w planie odnowy kierunków rozwoju. Nie należy dążyć do likwidacji zabudowy wiejskiej, kwalifikowanej do rozbiórki ze względu na zły stan techniczny lub wygląd zewnętrzny niepasujący do otoczenia bądź przenosić jej w inne miejsce (tworząc skanseny). Jeśli istnieje taka możliwość, najpełniej swoją rolę odgrywają obiekty zabytkowe pozostawione in situ. Posiadane przez wieś zasoby kultury materialnej wytworzone przez pokolenia są jej atutem, z którego należy skorzystać i wypromować jako produkt na sprzedaż w momencie opracowywania nowych strategii rozwoju. Nie powinno się zbyt łatwo pozbywać tego, co stanowi o charakterze miejsca, co jest wartością samą w sobie, co zachowuje ciągłość historii danej miejscowości, wzmacnia tożsamość kulturową mieszkańców wsi. pokazuje i podtrzymuje tradycje w zakresie budownictwa regionalnego, a także zagospodarowania przestrzennego, w tym otaczającego krajobrazu.

Aby osiągnąć te cele, należy podnosić poziom świadomości społecznej. Muszą to być działania ciągłe - obejmujące wszystkich mieszkańców wsi. Od tego zależy, czy wprowadzane przeobrażenia będą zmierzały do zachowania i tworzenia właściwego środowiska życia człowieka. Jak mówi A.M. Szymski⁶⁷: człowiek nie tylko identyfikuje przestrzeń poprzez jej cechy krajobrazowe, ale kształtuje jej wizerunek, działając w niej i nadając jej specyficzną wartość. Wartość tej przestrzeni będzie decydowała o jej odbiorze przez korzystających z niej ludzi, w tym przez potencjalnych inwestorów, nowych mieszkańców czy ewentualnych turystów. C. Ponsard⁶⁸ mówi, że prawdopodobieństwo wyboru miejsca jest tym większe, im bardziej jest ono w stanie zaspokoić nasze oczekiwania. Stąd podejmowane działania związane z Odnową Wsi muszą obejmować szeroką gamę zagadnień, począwszy od zapewnienia właściwego poziomu życia na wsi (praca), zachowania tego wszystkiego, co wiąże się z duchowymi i społecznymi potrzebami człowieka (tradycja) po uświadamianie mieszkańcom potrzeby świadomego zaangażowania się w podejmowane działania (edukacja).

Dynamika przekształceń wsi jest tak duża, że w chwili obecnej zachodzi konieczność włączania jak najszerszej reprezentacji społeczności lokalnej we wszelkiego rodzaju działania zmierzające do dostosowania się do nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej z jednoczesnym zachowaniem wartości życia na wsi. Jest to też jedno z założeń Programu Odnowy Wsi. Bez inicjatywy

“ Wilczyński R.. 2000. Odnowa wsi perspektywą..., op. cii.. 11-14.

Hodor K., 2008. Walory krajobrazowo-kulturowe mikroregionu rowu krzcszowskiego. Zarządzanie krajobrazem kulturowym. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, Nr 10. Komisja Krajobrazu Kulturowego, Sosnowiec, 203.

* Za: Kamiński Z.J., 2008. Współczesne planowanie.... op. cii.. 214-215.

Szymski A.M.. Dawidowski R.. 2006. Architektura krajobrazu. Wydawnictwo Walkowsko. Szczecin, 12—13.

Ponsard C., 1992. Ekonomiczna analiza przestrzenna. Wydanie polskie pod red. B. Gruchmann. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań, 181.

25