DSCN1671

20 Badania empiryczne

i uczenia wzorów reakcji. Długotrwały trening pozwala skrócić czas reakcji do minimum. Okoliczność ta może mieć bardzo ważne znaczenie w niektórych sytuacjach wymagających niezwłocznego działania. Norbert Elias [1980, s. 466] niektóre auto-matyzmy zachowania występujące w kontaktach między przedstawicielami różnych stanów łub warstw społecznych tłumaczy internalizacją napięć społecznych i silnym oddziaływaniem instrumentów kontroli społecznej. (A.S.)

Zob. habitualizacja. kontrola społeczna, naśladownictwo, zachowania społeczne.

Literatura:

Cialdini R . 1994, Wywieranie wpływu na łucki. Teoria i praktyka. Gdańskie Wyd. Psychologiczne. Gdańsk.

Elias N., 1980. Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. PIW, Warszawa.

♦

B

Badania empiryczne, zob. operacjona-lizacja. pozytywizm.

Badania panelowe, badania polegające na zbieraniu takich samych danych w różnych odstępach czasu. Badania te przeprowadzane są z tymi samymi respondentami co kilka lub kilkanaście lat. Pozwalają one na analizę trendów oraz śledzenie dynamiki zmian zachodzących w obrębie badanej populacji. Trudności wiążące się z tą techniką badawczą polegają głównie na konieczności dotarcia do tych samych respondentów po wielu latach i utrzymaniu reprezentatywności próby badawczej. (A.S.)

Badania pilotażowe, badania wstępne, poprzedzające właściwe badanie, mające na celu sprawdzenie przygotowanych narzędzi badawczych, zwłaszcza kwestionariusza ankiety lub wywiadu. Badania pilotażowe przeprowadza się wśród niewielkiej liczby osób (środowisk). Pozwalają one zorientować się, czy pytania zamieszczone w ankiecie są dla respondentów zrozumiałe, czy konstrukcja ankiety jest właściwa, jakiego rodzaju odpowiedzi zostaną uzyskane, czy zebrany materiał pozwoli odpowiedzieć na stawiane pytania badawcze, a także czy umożliwi weryfikację postawionych hipotez. Uzyskane w wyniku badań pilotażowych dane umożliwiają dokonanie odpowiednich modyfikacji w stosowanej ankiecie lub nawet w samej koncepcji badań. Badania pilotażowe przyczyniają się więc do zmniejszenia ryzyka popełnienia błędu w trakcie badań, pozwalają także na ograniczenie ewentualnych kosztów badań dodatkowych. W żargonie socjologicznym termin „badania pilotażowe” bywa niejednokrotnie zastępowany terminem „pilotaż". (A.S.)

Bchawioryzm, zob. „aktor", automatyzm, koncepcje człowieka w socjologii, zachowania społeczne.

Blokowisko, typ sieci osadniczej, charakteryzujący się jednolitym rodzajem zabudowy oraz brakiem wystarczającej infrastruktury socjalnej i kulturowej. Pojęcie to odnosi się zwłaszcza do osiedli mieszkaniowych budowanych z tzw. wielkiej płyty. Charakteryzuje je wysoka zabudowa, niemal identyczne budynki pozbawione walorów estetycznych, brak zindywidualizowania przestrzeni, niedostatecznie rozwinięta sieć placówek usługowych i kulturalnych przy bardzo dużym zagęszczeniu ludności.