DSCN1745

tłuc «spóh>*h ^d,a zbiorowości społecznej^ wzorń* ">Kśztołcooych i przyswajanych

_rt'_fl>ku interakcji oraz zawierająca wytwory uikich zachowań". W myśl tego ujęcia kul"-_[urJ obejmuje dwie klasy zjawisk: zachowania ludzkie oraz przedmioty stanowiące rezultaty ty ch zachowań.

Alń^d L. Kroebcr i Clyde Kluckhohn M952) wyróżnili sześć typów definicji:

I. Definicje opisowo-wyliczające: przy kładem jest definicja Edwarda Tylora: ..kultura. czy li cywilizacja, jest to złozona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa". Wadą tego typu ujęć jest ich niekompletność (zawsze można bowiem wskazać jeszcze inne. nic wymienione. dziedziny kultury) oraz niejasność przyjętych kryteriów ich wyodrębniania.

2. Definicje historyczne; kładzie się w nich nacisk na czynnik tradycji konstytuujący kulturę; wskazuje się procesy dorobku i dziedziczenia kulturowego. Przykładem jest określenie przedstawione przez Stefana Czarnowskiego (1956. s. I3J: „Kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem. owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń". Dalej S. Czarnowski podkreśla, że kulturą jest ..całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregow i grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie" [ibidem, s. 20|. 3. Definicje normatywne - podporządkowanie normom uznaje się *a najistotniejszą cechę zachowań; kultura rozumiana jest tu jako odrębny styl życia. ..Kultura jest to przyjęty zwyczajowo spo-*ńb działania, odczuwania i myślenia wybrany pr/cz społeczeństwo spośród nie-kończonej liczby i różnorodności możliwych potencjalnie sposobów bycia" [A.L. Krocber 1989, s 3231 4 Definicje psychologiczne; akcentuje się w nich aspekty kształtowania kultury, procesy “czenia się, przyswajania kultury ora/ wy*

Kultura 93

całość, tworzącą    ^{w <xfr}^ną

^na pochodzenie kult™    “'**«

PrrecmMawicniu naiur/e * ^,;*⁰

~^sr,^/'^0u,cka*«^⁰'

mie s,™u^Ur' ^{W Ujęciu szcroki}"' ^r°zu-

rnc się zwykle .o wwi,. _{co zosla(o w}

iwwzone przez człowieka Na tej podsunt* ^'“7 “^{llr02nia si}« od -."ałun- (^^U-“T,^^finicJ^c eenerycznc). Kuliurajca po-mekąd sztucznym środowiskiem _marZ-nym przez człow ieka. Przeciwstaw ianie obu pojęć pozwala jedynie na przeprowadzenie koniecznych rozróżnień scmant\czn\ch Nie należy wią/ać tego z żadną ideologią głoszącą prymat jednego z tych cnnników nad drugim. W dobie ruchów ekologicznych podkreśla się bowiem konieczność harmonii między tymi dwoma kompleksami. Johann Gottfried Herder kulturę uznawał za narzędzie przystosowawcze człowieka do życia, pozwalające rekompensować niedostatki fizycznego wyposażenia człowieka w walce o byt.

Zasadniczym elementem kultury są wartości. Przyjmuje się, ze bez wspólnego dążenia do pewnych wartości mc może istnieć żadna grupa społeczna i szersza zbiorowość. Andrzej Tyszka [1993) podkreśla, że „kultura jest kultem wartości" A l. Krocber (1989. s. 322) twierdzi, żc ..badanie wartości jest właściwą i konieczną częścią badania kultury" Paweł Rybicki (1979) wskazywał na trzy podstawowe zakresy kultury: I) pogląd na świat wyobrażenia o święcie i siłach mm rządzących. 2) treści moralne przekonania na temat dobra i zła, bedące regulatorem ludzkich zachowań; 3) dążenie do piękna, znajdujące swćy wyraz u sztuce . kanonach estetycznych Widać tu wyraźnie nawiązanie do rozróżnianych już u- okresie starożytności trzech wartości naj-

INNk,b„>