DSCN1765

Naród 113

miernego [w:] Osobowość a społeczne zachowanie się łudzi, pod red. J. Reykowskie-go, KiW, Warszawa.

Kalwińska A., Mikułowski Pomorski J., Pacholski M„ 1992, Usprawnianie działań zbiorowych, AE w Krakowie, Kraków.

Madsen K.B.. 1990, Współczesne teorie motywacji, PWN, Warszawa.

Maslow A.H., 1990, Motywacja i osobowość, Pax, Warszawa

Penc J., 1996, Motywowanie w zarządzaniu, Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków.

Reykowski i., 1975, Teoria motywacji a zarządzanie, KiW, Warszawa

♦

Nagroda, zob. zachowania społeczne.

Nakłady społeczne, zob. wydajność pracy.

Naród, w myśl polskiej tradycji socjologii humanistycznej reprezentowanej przez koncepcję Floriana Znanieckiego naród to społecznie zorganizowana wspólnota kultu-ry. Podstawą dla F. Znanieckiego w jego próbie określenia istoty narodu jest stwierdzenie, ze „solidarna zbiorowość setek tysięcy czy nawet milionów ludzi może istnieć przez długi okres bez wspólnej władzy politycznej” [F. Znaniecki 1990, s. IX], Znaniecki odrzuca koncepcję społeczeństwa jako zasadniczo terytorialnie określonej i politycznie zjednoczonej zbiorowości ludzi. Społeczeństwa narodowe często, choć bynajmniej nie zawsze, związane z określonym terytorium, nie muszą być tożsame z państwem. Naród jest zorganizowaną zbiorowością społeczną podległą nie państwu czy rządowi, lecz przywództwu. Uczestnictwo w narodzie nie zależy tylko od podobieństwa osób ze względu na wspólny wzór kulturowy - zależy ono od świadomych dążności jednostek do uczestniczenia we wspólnej narodowej kulturze i ich akceptacji jako uczestników narodu przez innych jego członków. Naród utrzymywany jest i trwa jako odrębny i zwarty system społeczny przez instytucje przywództwa kulturowego. Kultura narodowa jest rezultatem działań twórczych, których wytwory są z kolei upowszechniane wśród pozostałych

uczestników zbiorowości. Szczególną rolę w wytwarzaniu wartości kulturowych przypisuje Znaniecki pisarzom, ludziom nauki, sztuki, przywódcom ideologicznym i politycznym oraz przywódcom ekonomicznym. Najważniejszymi czynnikami kształtującej się jedności narodowej są: kult bohaterów, mit wspólnego pochodzenia i jedności rasowej, ziemia ojczysta, potrzeba obrony przed wrogiem zewnętrznym i rozwój oświaty publicznej, która realizuje program nauczania obliczony na kształtowanie wśród członków danej wspólnoty narodowej przekonania o ich odrębności, a nawet niejednokrotnie wyższości w stosunku do innych grup narodowościowych. F. Znaniecki wymienia cztery ideały narodowe: jedności, niezależności, rozwoju i misji narodowej. Tutaj kryje się jedna z możliwości nie tylko zapobieżenia konfliktom, lecz także ich trwałego wyeliminowania. Chodzi o wypracowanie, a następnie upowszechnienie nowych wzorców ideologicznych i zastąpienie nimi tych spośród tych ideałów narodowych, które są niekorzystne z punktu widzenia możliwości koegzystowania i współdziałania narodów. (M.P.)