DSCN1811

tzn

Traktowanie racjonalności instrumen-^,aincJ pko podstawy wyjaśniania działań V°*ccoi\ch wiąże się wyraźnie z ujmowa-^{rjon c}żłowieka w kategoriach homo occo-Następstwa utożsamiania racjo “7** z racjonalnością instrumentalną , ^</nc *4 także w niektórych koncep-rozwoju społecznego, w których ..zasadę ekonomii wysiłku wiPothlawę wyjaśniania procesów spo*

Bieńkowski 1966, s 76-86]

^^H^jaiałności instrumentalnej bu-“"H krytycznych Wysuwane różnicują się w zależności od ^tujc się go jako zasadnicze ^^dkicj racjonalności, czy też ^^crow*ki typ idealny, przedstawia*

__wstn»e przydatne jest w tym wy_padku

\ lian»c residuów, czyi. rzeczywistych postępowania jednostki, od dc-upiększających uzasadnień pobudek działania [J. Szcze-_jWal_,j.28»-299J. ^lgacjona!ność pojmowaną jako dobór ^ysycb środków prowadzących do _re-* ji założonego celu określa się jako ra-instrumentalną [M. Hork-

l,eflTwr ^,9871- Równolegle stosowane są inne nazwy, takie jak racjonalność ^j^ologiczna [B. Skarga 1987, s. 106) lub racjonalność funkcjonalna (K. Mannheim !<r-l. S- 76). Działania oparte na tym mo-jfju racjonalności, zwane za Maxem Węgrem działaniami cclowo-racjonalnymi lub insmimentalno-racjonalnym i (Zweckratio-v!es Handeln) (J. Poleszczuk 1089, s. 332). charakteryzują się doborem przez podmiot •jkich strategii postępowania, które przynoszą większe prawdopodobieństwo realizacji ^branego celu. W myśl tego podejścia racjonalność polega na optymalizacji sposobów osiągania przyjętych celów. „Racjo-rxne postępowanie polega na tym. że komplikowaną rzeczywistość zastępuje się 5 wdelcm, który jest dostatecznie prosty, iby umożliwić rozwiązanie problemu, o któ-^r- chodzi” (J.G. March, U.A. Simon 1964. i 246).

-..usc 159

J?9y podstawa

aaffĘs-sas

K.*?*

issrsi “ts.;

działania. KoncepcjaTicir <^{SkulCC7IK>ŚCl} mentalnej nie uS_lc^! ^^ki “Wru*

^n,u- Pomiot dokonuje ».W^md2,a!a-sp(K0bó« realizacji dnnceo celu^

ws-Mk_{im H>blc}^jra cr,^c:^u„^^i

zamierza os^. _RaCttJ ^prec^jaw\ działania racjonalnego syluanc gdy środk. przekształcają się „ zasadniczy' cel działania, a także gdy odrzuca się norm-.

1 wartości przyjęte w danej zbiorowości postępując w myśl maksymy ..cel uświęca środki". Opierając się na modelu racjonalności instrumentalnej tego typu postępowanie należałoby uznać za zupełnie racjonalne.

Oprócz racjonalności instrumentalna wyróżnia się także racjonalność substancjalną. czy inaczej, racjonalność właściwą" lub obiektywna [M \keber 1985. s. 134). Określić ją można jako ..rozumny wgląd wc wzajemne relacje zdarzeń

u obrębie danej sytuacji |K.

I974. 5. 77-78] Jeśli dnabma opanc na

racjonalności insmiroenulncj ■«««

bicktywriierac^a^^^ cjonalności substamia!I    ^ » w od-

obiektywne ko£™ -Jk^ch pcional-niesieniu do dz«tan^ _vvvMu celów

ność substancjalna ^ ^ Nk i wartości,    *****

chodzi przy |y®® 'j/'l^wictn cech. ££ ,ch realizacji    lecz o

nalnośc. mstmment^.

<***“ Lnitwlne (^M<rf % jtf|